آمریکای لاتین، ١٩۶٨: ترانه‌هایی برای انقلاب‌های بر باد رفته

کشتار دانشجویان مکزیکی در سال ١٩۶٨، در پشت زرق و برق بازی‌های المپیک مکزیکو فراموش شد. بازی‌های المپیک در ١٢ اکتبر، یعنی درست ده روز بعد از کشتار میدان "سه‌ فرهنگ" آغاز شد و در رسانه‌ها جای زیادی برای اعتراضات دانشجویان مکزیکی باقی نگذاشت. یک سال قبل از آن، در ٩ اکتبر ١٩۶٧، نیروهای ویژۀ بولیویایی چه‌گوارا، نماد خیزش آمریکای لاتین را کشته و انقلابیون جهان را به عزا نشانده بودند.

تعداد قربانیان کشتار مکزیکو در سال ١٩۶٨ از ۴٠ تا ٣٠٠ نفر ذکر شده است dr

رویدادهای غریب سال ١٩۶٨ را وقتی امروزه – پنجاه سال بعد – نگاه می‌کنیم، به نظر می‌رسد که انگار رشته‌های مختلفی از سالها قبل به طور پراکنده ادامه داشته و یکمرتبه همه در این سال به هم رسیده‌اند.

در برخی کشورهای بلوک شرق و از جمله در چکسلواکی اعتراض‌های پراکنده از چند سال قبل ادامه داشت. در آمریکای شمالی، از اوایل دهۀ ١٩۶٠، جنبش‌های اعتراضی سیاهان کم‌کم شکل می‌گرفت و اعتراض به جنگ ویتنام هم به آن افزوده می‌شد.

در آمریکای لاتین هم به دنبال پیروزی انقلاب کوبا جنبش‌های چریکی و مسلحانه سخت باب شده بود. در اروپا نیز کم نبودند روشنفکران و گروه‌های سیاسی که از این جنبش‌ها حمایت می‌کردند. قتل چه‌گوارا در سال ١٩۶٧ که جزییاتش تا مدت‌های زیاد پنهان ماند، بر شدت و تندروی ایدئولوژی‌های انقلابی می‌افزود و به شخصیت این چریک آرمانخواه - در مقام "شهید انقلاب" - هالۀ تقدسی می‌داد.

در مکزیک هم جنبش دانشجویی از این جهان‌بینی‌های انقلابی جدا نبود. در مملکتی که فقر و فساد و تبهکاری بیداد می‌کرد (هنوز هم می‌کند)، برگزاری مسابقات المپیک اگرچه می‌توانست برای دولت وجهه‌ای بیاورد، اما اعتراض‌هایی را به همراه داشت. مقامات دولتی که تظاهرات و تجمع دانشجویان را غیرقابل تحمل و مایۀ بی‌آبرویی دولت می‌دانستند، سرانجام ده روز مانده به افتتاح بازی‌ها تصمیم به سرکوب گرفتند و نیروهای ویژه و چترباز را به میدان "سه‌فرهنگ"، واقع در محلۀ "تلاتِلولکو"ی مکزیکو اعزام کردند. نتیجۀ فاجعه‌بار، کشتار جوان‌هایی بود که هنوز بعد از پنجاه سال، شمار دقیق‌شان روشن نیست...