نگاهی به مداخلۀ نظامیِ ائتلاف عربی در یمن: از آغاز تاکنون

ائتلافِ عربی به رهبری عربستان سعودی به درخواست دولتِ رسمی یمن در ۲۵ مارس ۲۰۱۵ جنگ با شورشیان حوثی‌ به نام انصارالله را آغاز کرد. این ائتلاف دربرگیرندۀ حدود ده کشور عربیِ سنی مذهب است. مداخلۀ نظامی آن در یمن با حملۀ هوایی به پایگاه‌ها و مراکز دفاع هواییِ انصارالله زیر عنوانِ «عملیات طوفانِ قاطع» آغاز شد. آن عملیات در ۲۱ آوریل آن سال پایان یافت و جای خود را به «عملیاتِ احیای امید» سپرد. اما چند ساعت پس از آغاز عملیات جدید جنگنده‌های عربستان سعودی پایگاه‌های شورشیان را در شمالِ صنعا بمباران کردند و سخنگوی ائتلاف در ریاض گفت: پایان «عملیات طوفان قاطع» و آغاز «عملیات احیای امید» به معنای پایان عملیات نظامی نیست.

جنگ داخلی یمن با پیشروی شورشیانِ حوثی در شمال آن کشور و ورود آنان در سپتامبر ۲۰۱۴ به صنعا، پایتخت یمن، آغاز شد. ائتلافِ عربی به رهبری عربستان سعودی به درخواست دولتِ رسمی یمن در ۲۵ مارس ۲۰۱۵ جنگ با شورشیان حوثی‌ به نام انصارالله را آغاز کرد. DR

شنبۀ گذشته ۱۰ نوامبر خبرگزاری رسمیِ عربستان سعودی با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد که ائتلاف نظامیِ عربی به رهبری عربستان سعودی از آمریکا خواسته است سوخت‌رسانیِ هوایی به جنگنده‌های این ائتلاف را در جنگ با حوثی‌هایِ یمن متوقف کند. این خبر را مرکز فرماندهیِ وزارت دفاع آمریکا بی‌درنگ تأیید کرد به ویژه از آن رو که از چندی پیش نمایندگان آمریکا چه جمهوری‌خواه و چه دموکرات از دولت خود می‌خواستند هرچه زودتر به عملیاتِ سوخت‌رسانی پایان دهد. نمایندگان کشور‌های بریتانیا، آلمان، ایتالیا و هلند نیز روز جمعه ۹ نوامبر در کنفرانسی سه ساعته در مجلس ملی فرانسه خواهان آتش بس در یمن و قطع هرگونه کمک نظامی به نیروهای درگیر در آن کشور شدند. فراخوان پاریس نامی است که آنان به نتایج آن کنفرانس داده‌اند.

جنگ داخلی یمن با پیشروی شورشیانِ حوثی در شمال آن کشور و ورود آنان در سپتامبر ۲۰۱۴ به صنعا، پایتخت یمن، آغاز شد. حوثی‌های شورشی معروف به «انصارالله» در ۲۰ ژانویۀ ۲۰۱۵ کاخ ریاست جمهوری را به تصرف خود درآوردند و از «عبد ربّه منصور هادی»، رئیس جمهوریِ قانونی کشور، خواستند که یکی از رهبرانِ آنان را به معاونت خود برگزیند. اما او نپذیرفت و در ۲۲ آن ماه استعفا کرد. حوثی‌ها او و نخست‌وزیرش را در حصر خانگی قرار دادند، اما او در ۲۱ فوریه به عدن، جنوبی‌ترین شهر یمن، گریخت و استعفایش را پس گرفت و عدن را پایتخت دولتِ در تبعیدِ یمن خواند. با پیشرویِ حوثی‌ها به جنوبِ یمن ائتلاف نظامی عربی به رهبری عربستان سعودی به کمک نیروهای دولتیِ یمن شتافت.

شورشیان حوثی‌ که از پشتیبانیِ جمهوری اسلامی ایران برخوردارند، خود را «دولت انقلابی» یمن می‌خوانند. آنان شیعۀ زیدی‌اند. جمعیت شیعیان زیدی را نزدیک به ۴۵ درصد جمعیتِ ۲۶ میلیونی یمن تخمین می‌زنند. پس از اتحاد دو یمن جنوبی و شمالی در ماه می ۱۹۹۰ دست شیعیان رفته رفته از قدرت کوتاه شد و این خود یکی از علت‌های اصلی شورش آنان بود.

ائتلافِ عربی به رهبری عربستان سعودی به درخواست دولتِ رسمی یمن وارد کارزار شد. این ائتلاف دربرگیرندۀ حدود ده کشور عربیِ سنی مذهب از جمله مصر، اردن، سودان، مراکش و چهار کشور از پنج کشورِ عضو «شورای همکاری خلیج فارس» یعنی عربستان سعودی، کویت، بحرین، امارات متحد عربی و قطر است. عمان، عضو دیگر «شورای همکاری خلیج فارس»، وارد این ائتلاف نشد. سومالی نیز از شرکت در عملیات نظامی برضد شورشیان خودداری کرد و تنها پایگاه‌های نظامی‌اش را در اختیار نیروهای ائتلاف گذاشت.

مداخلۀ نظامیِ ائتلاف عربی در ۲۵ مارس ۲۰۱۵ بدون مجوز سازمان ملل با حملۀ هوایی به پایگاه‌ها و مراکز دفاع هواییِ انصارالله زیر عنوانِ «عملیات طوفانِ قاطع» آغاز شد. آن عملیات در ۲۱ آوریل آن سال پایان یافت و جای خود را به «عملیاتِ احیای امید» سپرد. در عملیات طوفانِ قاطع جنگنده‌های ائتلافِ عربی مناطق اداری و نظامیِ شهر صنعا، سکوهای پرتاب موشک و هواپیماهای انصارالله را بمباران کردند. برپایۀ بعضی از گزارش‌های غیررسمی، در آن عملیات بیش از ده هزار مرد و زن و کودکِ یمنی کشته شدند. شبه‌نظامیان انصارالله نیز چندین موشک بالیستیک به خاک عربستان شلیک کردند.

حملۀ نظامیِ ائتلافِ عربی به یمن در مارس ۲۰۱۵ در کشورهای جهان واکنش‌های ضد و نقیض برانگیخت. آمریکا، کانادا، فرانسه، بریتانیا، اسرائیل، ترکیه، افغانستان، جیبوتی، بنگلادش، دولتِ خودگردان فلسطین و سپس حماس از آن پشتیبانی کردند. اما اتحادیۀ اروپا، روسیه، عراق، سوریه و ایران به مخالفتِ با آن برخاستند. عُمان، اندونزی، چین، ژاپن، تونس، الجزایر و سازمان ملل، هرکدام به شیوه‌ای، خواهان پایان دادن به عملیات نظامی شدند و طرفین جنگ را به مذاکره و یافتن راه حلِ سیاسی فراخواندند. عربستان سعودی و متحدانش مدعی بودند که ایران به شورشیان یمن اسلحه می‌دهد، اما سخنگوی وزارت امور خارجۀ ایران آن را «کاملاً ساختگی و کذب محض» دانست. رسانه‌ها و منابع یمنی نیز از همان آغازِ عملیات از همکاریِ غیررسمیِ اسرائیل با عربستان سعودی سخن گفتند و برخی رسانه‌های غربی گزارش‌هایی از پشتیبانی تسلیحاتی اسرائیل از نیروهای ائتلاف عربی به چاپ رساندند.

پس از پایان «عملیات طوفانِ قاطع» و آغاز «عملیات احیای امید»، ائتلاف عربی به رهبری عربستان سعودی هدفِ عملیات جدید را یافتن راه حل سیاسی برای بازگشتِ رئیس جمهوریِ قانونی یمن به قدرت اعلام کرد. آن عملیات از سویی متضمنِ مذاکره با شورشیان انصارالله و در عین حال کوشش برای جلوگیری از پیشروی آنان بود و از سوی دیگر، کمک‌رسانی به آسیب دیدگان. اما چند ساعت پس از آغاز عملیات جدید جنگنده‌های عربستان سعودی پایگاه‌های شورشیان را در شمالِ صنعا بمباران کردند. سپس سخنگوی ائتلاف به منظور زدودن هرگونه ابهام در یک نشست خبری در ریاض گفت: پایان «عملیات طوفان قاطع» و آغاز «عملیات احیای امید» به معنای پایان عملیات نظامی نیست.

اما شورشیان حوثی حملات هوایی ائتلاف عربی را بی‌پاسخ نگذاشتند. آنان در چهارم سپتامبر ۲۰۱۵ با پرتاب موشک بالیستیک به یک پادگان‌ِ نظامیِ ائتلاف در خاک یمن ۶۰ تن ر ا کشتند. سرانجام، ائتلاف عربی تصمیم گرفت نیروی زمینی نیز وارد خاک یمن کند. در پایان آن سال بر اثر حملۀ موشکی و بمباران جنگنده‌هایِ ائتلاف گروه گروه از یمنی‌ها کشته شدند. کشتار مردم بی‌گناه سبب شد که در سال ۲۰۱۶ ایالات متحد آمریکا رسماً اعلام کند که در پشتیبانی‌اش از ائتلاف عربی تجدید نظر خواهد کرد.

ائتلاف عربی به رهبری عربستان سعودی از آغازِ مداخلۀ نظامی‌اش در یمن در مارس ۲۰۱۵ با زیر پا گذاشتن قانون بین‌المللی بشردوستانه، آن کشور را محاصرۀ دریایی و هوایی کرده است و بر ورود هرگونه مواد خوراکی، سوختی و دارویی به یمن نظارت می‌کند. در فوریۀ امسال سازمان ملل اعلام کرد که محاصرۀ یمن به یکی از هولناک‌ترین بحران‌های بشری انجامیده است. گرسنگی بیش از ۵ میلیون کودک یمنی را تهدید می‌کند. از آوریل ۲۰۱۷ تاکنون ۱ میلیون و ۱۰۰ هزار نفر دچار بیماری وبا شده‌اند. هرماه صدها نفر از این بیماری می‌میرند.