با دگرگون شدن داوری تاریخی در ایران، نگاهی که نسبت به هنر و فرهنگ عامیانه وجود داشت نیز تغییر کرده است. اندک اندک میراث چند قرن اخیر که موسیقی و رقص و نمایش را کارهای ناپسند می‌دانست شکاف برمی‌دارد و نگرشی تازه نسبت به این بخش از فرهنگ شکل می‌گیرد. در این میان سنت "مطربی" و دنباله‌های آن هنوز چندان شناخته شده نیست.
هوشنگ جاوید، پژوهشگر موسیقی معتقد است که بنگاه‌های شادمانی که در محلات سیروس و پامنار تهران به وجود آمد، نتیجۀ بیرون آمدن مطرب‌ها از دربار قاجار بود. ظاهراً مظفرالدینشاه که به شدت مذهبی و خرافی بود از نگاه داشتن مطربان در دربار گهگاه دچار عذاب وجدان می‌شد. ساسان فاطمی موسیقیدان و پژوهشگر موسیقی نیز در گفتگویی با سایت تاریخ ایرانی تحت عنوان "مشروطه موسیقی را از دربار جدا کرد" در مورد پادشاه قاجار می‌گوید که حواسش جمع بود "که یکوقت کاری نکند که علما اعتراضی بکنند. اما در حد معمول می‌توانست در اندرونی گروه مطرب، پسربچۀ رقاص یا رقصندۀ زن بیاورد و کسی کاری به کارش نداشت"...
با پایان گرفتن کار قاجار و رواج فرهنگ مشروطه، کم‌کم تئاتر مدرن به شیوۀ اروپایی به ایران راه یافت. در عین حال زبان تازه‌ای در شعر و ادب رایج شد که خصوصیت اصلی آن گرایش به سادگی و نزدیکی به زبان روزمره بود. یک وجه این فرهنگ انتقاد از اوضاع سیاسی و اجتماعی بود و وجه دیگر آن، سرگرم کردن و خنداندن مردم.
رادیو ایران
اما در مرحلۀ بعد پیوند یا ترکیبی غیرقابل انتظار شکل گرفت. با تأسیس رادیو ایران، زبان طنزی که به لطف دهخدا یا محمدعلی افراشته رشد کرد و تئاتری که به همت کسانی چون حسن مقدم و عبدالحسین نوشین به کشور راه یافت، با سنت‌های قدیمی‌تر "مطربی" به هم آمیخت. محصول این معجون تاریخی بخصوص در برنامه‌های سرگرم‌کنندۀ رادیو کاملاً روشن است.
ادامۀ طنز و سبک کسانی چون حسین توفیق، غلامرضا روحانی (ملقب به اجنه) یا محمدعلی جمالزاده به نسل بعدی و کسانی چون پرویز خطیبی، ابوالقاسم حالت و بعد از آن منوچهر محجوبی منتقل شد. به موازات این نسل تازه که جایگاهی در رسانه‌ها یافته بود، بازیگران و هنرمندانی چون مجید محسنی، مرتضی احمدی یا حمید قنبری، اجرای سبک تازۀ طنز و ارائۀ آن را روی صحنه و یا از طریق رادیو به عهده گرفتند...
نمونه‌ای از قطعات مطربی و ضربی‌خوانی را در فایل صوتی گوش کنید
دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید
آبونه شوید