«یلدا»، بلندترین شب سال، جشنی کهن است که ریشه تاریخی در ژرفای هزاره ها دارد

واژه یلدا، واژه‌ای سریانی و به معنی ولادت است. ولادت خورشید (مهر، میترا) و رومیان آن را «ناتالیس انویکتوس» یعنی روز «تولد مهر شکست ناپذیر» نامند .زایش خورشید و آغاز دی را، آیین‌ها و فرهنگ‌های بسیاری از سرزمین های کهن، خصوصاً ایرانیان جشن می گرفتند و برخی، از جمله رومیان قدیم که آئین مهر پرستی در آن رواج داشته است، آن را آغاز سال قرار دادند. به شگون روزی که خورشید از چنگ شب های اهریمنی نجات می یافت و روزی مقدس برای مهرپرستان بود.

در سده چهارم میلادی، بر اثر اشتباهی که در محاسبه کبیسه ها رخ داد، روز ۲۵ دسامبر را (به جای روز ۲١ دسامبر) روز تولد میترا دانسته و تولد عیسی مسیح را نیز در این آغاز سال قرار دادند.

بنابراین، نوئل اروپایی و واقعی، همان شب یلدا است که مطابق با سی آذر برابر با بیست و یکم دسامبر است.

بنا بر گاه شماری کهن ایرانی هر یک از سی روز ماه، نامی ویژه ای دارد، که نام فرشتگان (امشاسپندان) است. نام دوازده ماه سال نیز در میان آنهاست. ایرانیان کهن و همانگونه که هم اکنون نزد زردشتیان مرسوم است، در هر ماه، روزی را که نام روز با نام ماه یکی شود، جشن می گیرند. اولین روز دیماه، روز "دی" نام دارد و شب منتهی به آن، یلدا نام گرفته است.

ایران در حال آماده کردن پرونده ثبت جهانی "شب چله" است. به این ترتیب "یلدا" چند ملیتی و جهانی می‌شود.

رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ایران روز جمعه با تأکید بر اینکه ثبت جهانی اشتراکات فرهنگی ملت‌ها، سبب تقویت دیپلماسی فرهنگی بین کشورها می‌شود، از تلاش ایران برای تهیه پرونده چند ملیتی کردن "شب چله" خبر داد.

در همین حال، سایت گردشگری "چمدان" گزارش داد: نخستین جشنواره دوستی یلدا و کریسمس عصر روز گذشته پنجشنبه ۲۹ آذر ماه ۱۳۹۷ با عنوان "یادمان مهرگان صلح" با حضور دکتر علی اصغر مونسان معاون رییس جمهور و رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در مجموعه فرهنگی تاریخی سعدآباد برگزار شد.