آتش بس سوریه در گرو رأی مسکو

تصویب قطعنامه اجازه خواهد داد که طی یک آتش بس یک ماهه به مردمی که در غوطۀ شرقی گرفتار مانده‌اند کمک‌رسانی شود و همچنین آسیب‌دیدگان از این منطقه تخلیه گردند.

صبح جمعه ٢٣ فوریه/۴ اسفند، خبرگزاری فرانسه از مقر سازمان ملل در نیویورک گزارش داد که طرح قطعنامه‌ای که از چندین روز قبل مورد بحث بوده باز هم تغییراتی یافته تا برای جلسۀ شورای امنیت در ساعت چهار بعد ازظهر به وقت جهانی (١٧ به وقت اروپای غربی) حاضر باشد.

تغییراتی کوچک در طرح تازه حاکی از اعمال فشار روسیه است: در طرح قبلی آمده بود که اعضای شورای امنیت باید در مورد برقراری آتش‌بس در سوریه "تصمیم بگیرند". اما بعد از تغییرات، طرح قطعنامه می‌گوید که شورای امنیت باید "خواستار" آتش بس شود. بدین ترتیب، مشروعیت دولت سوریه تا اندازه‌ای مراعات می‌شود چرا که بر اساس طرح جدید، شورای امنیت به طور ضمنی از دولت سوریه "خواستار" آتش‌بس می‌گردد.

همچنین طرح جدید گوشزد می‌کند که آتش بس شامل هیچیک از افراد، گروه‌ها و مؤسسات وابسته به القاعده و داعش نمی‌شود. طرح قبلی فقط از القاعده و داعش صریحاً نام می‌برد و به گروه‌های وابسته اشاره‌ای نداشت. به نظر می‌رسد که تغییر اخیر نیز به خواستۀ روسیه صورت گرفته باشد. پنجشنبه شب، سرگئی لاوروف تأکید کرد که هیچیک از "گروه‌هایی که با سازمان‌های جهادی همکاری دارند و مدام به محلات مسکونی حومۀ پایتخت حمله می‌کنند" نباید مشمول آتش‌بس شوند.

رفتار روسیه

با اینحال هنوز معلوم نیست که روسیه که صاحب حق وتو است طرح جدید قطعنامه را تصویب خواهد کرد یا خیر. شب گذشته – پنجشنبه – طی جلسۀ اضطراری شورای امنیت واسیلی نِبِنزیا سفیر روسیه در سازمان ملل گفت که اعضای این شورا در مورد آتش‌بس تفاهم ندارند. به گفتۀ وی کشورهای غربی در مورد وقایع غوطه اغراق می‌کنند.

بشار جعفری نمایندۀ سوریه در سازمان ملل نیز گفت که غربی‌ها همانطور که در مورد حلب تبلیغات کردند اینک در مورد غوطه جنجال به پا می‌کنند. او گفت: "اما امروزه در حلب، میلیون‌ها نفر سرگرم زندگی عادی خود هستند و در غوطه نیز بالاخره چنین خواهد شد". بشار جعفری گفت که "هر روزه صدها راکت و خمپاره از غوطه به سوی دمشق شلیک می‌شود" و هدف دولت فقط پاکسازی منطقه از گروه‌های تروریست است. به همین دلیل احتمال می‌رود که بعد از پایان بمباران‌ها، نیروهای زمینی ارتش سوریه برای پایان عملیات "پاکسازی" وارد غوطۀ شرقی شوند.

اما کشورهای غربی شدیداً از رفتار روسیه انتقاد می‌کنند. آنها معتقدند که مسکو می‌خواهد ادامۀ حملات را ممکن سازد تا دمشق بتواند تماماً بر غوطه شرقی مسلط شود. شب گذشته فرانسوا دولاتر، سفیر فرانسه با تأکید بر بروز فاجعۀ انسانی در غوطۀ شرقی گفت که وضعیت کنونی غیرقابل قبول است. او گفت که ناتوانی بین‌المللی در این زمینه به اعتبار سازمان ملل لطمه می‌زند.

نیکی هیلی نمایندۀ آمریکا در سازمان ملل نیز در یک سخنرانی طولانی در دانشگاه شیکاگو به طور ضمنی تهدید کرد که حملۀ آمریکا به نیروهای دولتی سوریه نامحتمل نیست. او گفت: " ما نمی‌خواهیم در کانون درگیری‌های سوریه باشیم اما می‌خواهیم هر کاری از دست‌مان برمی‌آید برای حفاظت مردم از سلاح شیمیایی انجام دهیم".

پیشینۀ قطعنامه

دو هفته قبل، پیش از آن که بمباران‌های سنگین غوطۀ شرقی شروع شود، سوئد و کویت طرح قطعنامه‌ای را پیشنهاد کردند که خواهان سبک شدن محاصرۀ غوطۀ شرقی بود. این منطقه که با حدود ۴٠٠هزار جمعیت در حومۀ پایتخت قرار دارد از دو سال پیش در محاصرۀ نیروهای دولتی است. طرح سوئد و کویت موفق نشد اما اینک بعد از تغییرات، دوباره برای رای‌گیری به اجلاس شورای امنیت باز می‌گردد.

نیروهای حاضر درغوطۀ شرقی

غوطۀ شرقی که از همان ابتدای بحران سوریه یکی از کانون‌های مخالفت با بشار اسد بود، در حال حاضر محل مناقشۀ دو گروه مخالف با رژیم است. جیش‌الإسلام که یک گروه اسلام‌گرای ضدشیعه و تندرو است، در این منطقه حدود ده‌هزار نیرو دارد. گروه دوم فَیلق‌الرحمان نام دارد که حدود ٩هزار مرد مسلح را در بر می‌گیرد. این گروه به ارتش آزاد سوریه نزدیک است و گرایش‌های ناسیونالیستی دارد. گفته می‌شود که فَیلق‌الرحمان از جانب قطر حمایت می‌شود. جیش‌الإسلام نیز احتمالاً کمک‌هایی از منابع سعودی و قطری دریافت می‌کند. دمشق و مسکو قصد دارند که این گروه‌ها را از میان بردارند.