اعلام آمادگی دونالد ترامپ و کیم جونگ برای مذاکرۀ مستقیم، جهان سیاست را غافلگیر کرد

با این که هنوز زمان و مکان دیدار معلوم نیست، اما تنها اعلام خبر ملاقات رهبران واشنگتن و پیونگ‌یانگ فضای سیاسی بین‌المللی را تغییر داد و موجی از خوشبینی ایجاد کرد. با اینحال سوابق پرونده و رفتارهای غیرمنتظرۀ دونالد ترامپ و کیم جونگ اون، باعث شده که هیچکس برگزاری ملاقات را هنوز قطعی نداند.

این گشایش ناگهانی بعد از حدود دو سال تنش شدید میان آمریکا و کرۀ شمالی رخ می‌دهد. پنجشنبه‌شب – ٨ مارس/١٧ اسفند – آقای چونگ اوی یونگ مشاور امنیت ملی کرۀ جنوبی که در واشنگتن به سر می‌برد، در مقابل کاخ سفید اعلام کرد که رئیس‌جمهوری آمریکا دعوت کرۀ شمالی را پذیرفته است. او توضیح داد که کیم جونگ اون "ابراز تمایل کرده که هرچه زودتر با پرزیدنت ترامپ دیدار کند". و  سپس افزود: "دونالد ترامپ نیز گفت که حاضر است در اواخر ماه مه (اوایل خرداد) با رهبر کرۀ شمالی در جهت خلع سلاح اتمی گفتگو کند". ساعتی بعد، کاخ سفید اظهارات آقای چونگ اوی یونگ را تأیید کرد.

چونگ اوی یونگ مشاور امنیت ملی کرۀ جنوبی که یک روز قبل همراه با رئیس سازمان امنیت کشورش راهی واشنگتن شده بودند، در آغاز هفته - دوشنبه ۵ مارس - در پیونگ یانگ به دیدار رهبر کرۀ شمالی رفته بودند. بدین ترتیب می‌توان گفت که مقامات کرۀ جنوبی پیغام همسایۀ شمالی را به دونالد ترامپ رسانده‌اند.

واکنش‌ها: ابراز خرسندی و احتیاط

خبری که از زبان مشاور امنیت ملی کرۀ جنوبی اعلام شد، بسیار ناگهانی و غافلگیرکننده بود. حتی رکس تیلرسون وزیر امور اخارجۀ آمریکا که در آفریقا به سر می‌برد، گفت: "صادقانه بگویم، برای ما کمی غافلگیرکننده بود که کیم جونگ اون چنین آزادانه با فرستادگان کرۀ جنوبی صحبت کند".

تا همین دو هفته پیش، دونالد ترامپ با کلماتی تحقیرآمیز از کیم جونگ اون یاد می‌کرد و وی را "مرد موشکی" می‌نامید. در مقابل، رهبر کره شمالی هم ترامپ را "بیمار روانی پیر" عنوان داده بود.

چند ساعت بعد از اعلام خبر  چین، روسیه، ژاپن و البته کرۀ جنوبی از آن به خوبی استقبال کردند. چینی‌ها نوید "گفتگوی مستقیم" میان آمریکا و کرۀ شمالی را خبر خوش دانستند و دو طرف را به "شهامت سیاسی" فرا خواندند.

سرگئی لاوروف وزیر امور خارجۀ روسیه که به اتیوپی رفته است در نشست مطبوعاتی خود در آدیس آببا گفت که مذاکرات واشنگتن – پیونگ‌یانگ "گام مثبتی است" و ابراز امیدواری کرد که ملاقات واقعاً انجام شود. آقای مون جا این رئیس جمهوری کرۀ جنوبی هم اعلام کرد که "دیدار ماه مه نقطۀ عطفی تاریخی در دستیابی شبه‌جزیرۀ کره به صلح خواهد بود".

اما نخست وزیر ژاپن، شینزو آبه در عین حال تأکید کرده است که "تا زمانی که کرۀ شمالی اقدامات عملی برای اتم‌زدایی انجام نداده، ما حداکثر فشار خود را بر این کشور اعمال خوهیم کرد". دونالد ترامپ نیز در یک پیام توئیتری نوشت: "پیشرفتهایی صورت گرفته اما تا زمانی که به توافقی دست نیافته‌ایم، تحریم‌ها باقی خواهند ماند".

چه کسی برنده است؟

امکان مذاکرۀ مستقیم میان رهبران واشنگتن و پیونگ‌یانگ بعد از یک دوره فعالیت‌های دیپلماتیک فشرده حاصل شده است. این روند مثبت از اوایل سال جاری میلادی زمانی شروع شد که کرۀ شمالی بر خلاف انتظار تصمیم گرفت در بازی‌های المپیک زمستانی کرۀ جنوبی شرکت کند.

به عقیدۀ برخی مفسران، پذیرفتن اصل مذاکره از سوی آمریکا، اعطای امتیازی بزرگ به کرۀ شمالی است. به گفتۀ جفری لوئیس کارشناس آمریکایی "کرۀ شمالی از بیست سال پیش خواب مذاکره مستقیم با رئیس جمهوری آمریکا را می‌دید". او می‌افزاید: "کیم جونگ اون حالا می‌تواند بگوید که دنبال کردن سیاست تهدیدهای موشکی و اتمی به نتیجه رسیده و آمریکا را به مذاکره وادار کرده است".

تاکنون هیچ یک از رؤسای جمهوری آمریکا با رهبران کرۀ شمالی دیدار نکرده‌اند. تنها بیل کلینتون و جیمی کارتر بعد از پایان دورۀ ریاست جمهوری خود به پیونگ یانگ رفته بودند. از طرف دیگر برخی نیز می‌گویند که تحریم‌های سنگین آمریکا کرۀ شمالی را به عقب‌نشینی واداشته اسات.

برخی مفسران هم معتقدند که فشارها و تشویق‌های پشت پردۀ چین انگیزۀ اصلی  کیم جونگ بوده است. چین در عین نزدیکی با کرۀ شمالی، تحریم‌هایی جدی در مقابله با برنامۀ اتمی پیونگ‌یانگ اعمال کرده بود.

به گفتۀ اِوان مدِیروس، مشاور پیشین باراک اوباما، احتمالاً کیم جونگ اون توانسته از دو عامل تعیین‌‌کننده برای دستیابی به شانس مذاکرۀ مستقیم بهره‌برداری کند: "خودبینی‌ها و غرور دونالد ترامپ که خودش را بهترین مذاکره‌کنندۀ جهان می‌داند و همچنین تمایل شدید رئیس جمهوری کرۀ جنوبی به برقراری صلح با همسایۀ شمالی".