دسترسی به محتوای اصلی
دنیای اقتصاد، اقتصاد دنیا

نه تنها پول نفت سر سفره‌های مردم نیامد، برق نیز از خانه ها ربوده شد؛ نگاهی به بحران برق در ایران

نتشر شده در:

تابستان امسال با خاموشی‌های برنامه‌ريزيی‌شده و گاهی بدون برنامه همراه گردیده است. تابستانی گرم كه در برخی نقاط كشور كه ركورد دمای بالای هوا شكسته  می شود، مردم به شدت نيازمند سيستم‌های خنك‌كننده هستند؛ اما قطع برق، طاقت مردم را طاق می کند. در اولین نگاه و بر اساس آمارهای منتشر شده در باره میزان کل تولید و مصرف برق در ایران، این حقیقت تلخ آشکار می شود که تعادل بين توليد و مصرف برق در ایران به هم ریخته است و میزان مصرف از تولید به نحو قابل توجهی پیشی گرفته است. ساعات اوج مصرف "پيك بار"، نياز واقعی مصرف كشور-البته در صورتی که خاموشی نباشد- به ۵۸ هزار مگاوات می رسد. این درحالی است که در بهترین حالت، سقف ظرفیت عملی تولید برق کشور حدود ۵۲ هزار مگاوات است. نتیجه اینکه در روزهای اوج مصرف در تابستان امسال ۶ هزار مگاوات کمبود برق داریم و این مقدار معادل تولید شش نیروگاه اتمی بوشهر است.

بحران برق و خاموشی ها در ایران
بحران برق و خاموشی ها در ایران DR
تبلیغ بازرگانی

به جرأت می توان گفت که در زمینه برق، کشور به آستانه بحران رسیده است. با توجه به پروسه احداث نیروگاه های جدید که زمان‌بر است و در یک بازه زمانی چندساله امکان پذیر است، اگر اقداماتی برای کاهش مصرف و خرید برق از خارج در کوتاه مدت انجام نشود، گسترش بحران برق در کشور اجتناب‌ناپذیر است.

این مجله اقتصادی به موضوع بحران در صنعت برق ایران اختصاص دارد. مهرداد عمادی، اقتصاددان و مشاور بین‌المللی در امور مالی میهمان این مجله اقتصادی هستند.

نمی شود یک‌شبه نیروگاه ساخت
حمیدرضا صالحی، دبیر کل فدراسیون صادرات انرژی می گوید: صنعت برق یک صنعت زیرساختی است و باید چندساله به آن نگاه کرد. نمی‌شود بگوییم امشب این نیروگاه به شبکه گاز وصل می‌شود و فردا برق می‌گیریم، پروسه احداث آن زمان‌بر است، باید از قبل در این صنعت سرمایه‌گذاری می‌شد تا امروز دچار مشکل و بی‌برقی نشویم. متأسفانه در دولت نهم و دهم سرمایه‌گذاری نشد و تنها سرمایه‌گذاری‌های قبلی به مرحله بهره‌برداری رسید که این موضوع باعث شد که این بحران خود را نشان ندهد، در دولت یازدهم و دوازدهم هم باید از سرمایه گذاری دو دولت قبلی استفاده می‌شد که هیچ سرمایه‌گذاری جدید در زمینه تولید برق صورت نگرفته بود.

برای رفع نیازهای برق، باید سالانه چهار تا پنج ميليارد يورو سرمايه‌گذاری جديد در صنعت برق انجام شود
پیام باقری، نايب‌رئيس هيئت‌مديره سنديكای صنعت برق، در گفتگو با روزنامه شرق می گوید: برای رفع نيازهای مصرف برق، به‌ طور متوسط بايد سالانه چهار تا پنج ميليارد يورو سرمايه‌گذاری جديد در صنعت برق انجام دهيم. اين سرمايه‌گذاری در سال‌های گذشته به دليل شرايطی كه متأثر از اقتصاد برق است، محقق نشده است.

او اضافه می‌كند: بايد سالانه حدود پنج هزار مگاوات نيروگاه جديد وارد مدار كنيم؛ اما به دليل كمبود منابع مالی دو هزار تا دو‌هزار‌و ۵۰۰ مگاوات سرمايه‌گذاری جديد در بخش نيروگاهی داشته‌ايم.

 پیام باقری بر اين باور است كه اگر سال‌های گذشته با خاموشی مواجه نشده‌ايم، دليلش اين است كه تا حدودی از طريق پيك‌سايی و مديريت مصرف در ساعات پيك توانسته‌ايم از اين مرحله عبور كنيم؛ اما به نقطه‌ای رسيده‌ايم كه ديگر با اين اقدامات نمی‌‎توان ايام پيك را پوشش داد.

بحران برق و خاموشی ها در این چند بعدی است
عليرضا كلاهی، نايب‌رئيس كميسيون تسهيل تجارت اتاق تهران می‌گويد: اين مسائل چندوجهی است و واقعيت اين است كه ما از اواسط دولت احمدی‌نژاد؛ يعنی سال ۸۷ به‌بعد، از برنامه‌ها به صورت جدی عقب مانديم. سوءمديريت‌های آن دوران، شرايط امروز را رقم زد. در آن سال‌ها منابع مالی كافی بود و می‌توانستيم زيرساخت‌های اصلی انتقال و فوق‌توزيع را در برخی مناطق، از جمله تهران اصلاح كنيم، ولی این کار انجام نشد و در نهايت وزارت نيرو با ۱۵ هزار ميليارد تومان كسری سرمايه‌گذاری به دولت روحانی منتقل شد. از زمان دولت روحانی هم به‌طوركلی دولت، خصوصا وزارت نيرو بيش از بقيه بخش‌های دولت مشكل منابع مالی داشته است.

رفع مشکل برق، فراتر از توان بنگاه‌های اقتصادی است
محمدعلی وحدتی رئیس هیات مدیره سندیکای شرکت‌های تولیدکننده نیروی برق می گوید:
روزگار سخت صنعت برق ادامه دارد. استمرار ۱۰ ساله کسری بودجه این صنعت و انباشت مطالبات فعالان صنعت برق، هر روز چالش تازه‌ای را برای آنها ایجاد می‌کند. مشکل اینجاست که راهکارها فراتر از توان بنگاه‌های اقتصادی است که تقریبا بخش بزرگی از فشارهای ناشی از مشکلات مالی وزارت نیرو را بر دوش می‌کشند. دولت و مجموعه نهادهای تصمیم ساز، تنها بخش‌هایی هستند که قادرند برای درمان کوتاه مدت و بلندمدت این مساله چاره‌اندیشی کنند.

سرمايه‌گريزی در صنعت برق
حمیدرضا صالحی می گوید: هیچ دولتی تاکنون به اقتصاد برق نپرداخته تا مشکل به طور اساسی حل شود.عدم شجاعت و صداقت داشتن با مردم باعث شده که موضوع برق به بحران برسد، چرا که قیمت تمام شده با قیمت تعیین شده و تکلیفی فاصله دارد و از سال۸۵ با طرح تثبیت قیمت‌ها این اتفاق افتاد و این چالش هر روز بزرگتر شد.

باقری به سرمايه‌گريزی در صنعت برق اشاره می کند و مي‌گويد: سال‌هاست كه بخش خصوصی به دليل شرايط اقتصاد برق، وارد حوزه سرمايه‌گذاری برای ساخت نيروگاه نشده است، زيرا بايد در حوزه‌ای سرمايه‌گذاری و توليد كند كه قادر نيست آن را به قيمت تمام‌شده بفروشد، چه برسد به آنكه بخواهد از این سرمایه گذاری سود هم ببرد.

نبود منابع مالی باعث عقب‌ماندگی اين صنعت از برنامه‌هايش شده است
از سال ۸۷ كه قيمت نفت در بالاترين ميزان خود بود، پول كافی در كشور وجود داشت تا با اصلاح زيرساخت‌های صنعت برق عقب‌ماندگی‌ها را جبران كنيم؛ اما سوءمديريت به همراه تثبيت قيمت برق سبب شد كه وزارت نيرو با بدهی‌های انباشت‌شده مواجه شود.

۴۴ سال پیش پیش نگران افزایش تولید و صادرات برق بودیم
بحران کنونی برق در کشور، ناخودگاه ما را به یاد نشستی می اندازد که ۴۴ سال پیش در چنین روزهایی با حضورمحمدرضا شاه پهلوی برای بازنگری در برنامه عمرانی پنجم کشور در رامسر تشکیل شده بود. در پایان این نشست، اقتصاد دانی از شاه که خواستار سرمایه گذاری های گسترده در  بخش های مختلف اقتصادی از جمله بخش برق و تولید دهها هزار مگاوات برق بود، پرسید که با برق اضافی چه خواهیم کرد؟ شاه پاسخ داد که اولاً برنامه های توسعه صنعتی کشور، پیش بینی برای افزایش تولید برق را ایجاب می کند و دوماً در صورت مازاد برق، آن را به کشورهای همسایه صادر خواهیم کرد.

محمدرضا شاه پهلوی در نشست بازنگری در برنامه عمرانی پنجم کشور در رامسر در روز ۱۰ امرداد ماه ۱۳۵۳ طی سخنانی در رابطه با برق گفت:
«ما تصمیم گرفته‌ایم نفتی که آنقدر به آن احترام می‌گذاریم و به آن یک ماده نجیب می‌گوییم و روزی تمام می‌شود بی جهت آن را مصرف نکنیم، زیرا این گناه کبیره است که ما از نفت برای روشنایی و بکار انداختن ماشین‌های کارخانه‌ها یا حرارت خانه‌ها استفاده بکنیم، چون هفتاد هزار نوع مشتقات از نفت به دست می‌آید که از آن‌ها می‌شود همه گونه استفاده کرد. از این رو یکی از برنامه های ما این است که هر چه زودتر در حدود ۲۳۰۰۰ مگاوات برق بوسیله نیروی اتمی به دست آوریم و این را اضافه بکنیم به نیروی برقی که از سدهای ایران به دست می‌آید، آنگاه یکی از بالاترین مقیاس‌های سرانه برق دنیا را به دست خواهیم آورد. موضوع مهم دیگر آن است که موقعیت ایران در دنیای امروز موقعیت مهمی است که روی ایران از هر جهت حساب می‌شود، از لحاظ ثبات، از لحاظ سیاست عاقلانه ملی و سیاست بین‌المللی، از لحاظ قدرت مالی و اقتصادی».

با توجه به اینکه نیروگاه‌های آبی کشور فقط ۸‚۱۳ درصد از مجموع برق تولیدی در ایران را تأمین می کنند و تأمین برق توسط نیروگاه های با سوخت فسیلی، عمدتاً گازی صورت می گیرد، آیا تقصیر کمبود تولید برق در ایران را همانطور که مقامات مسئول جمهوری اسلامی مدعی می شوند، باید به گردن طبیعت و خشکسالی‌های اخیر انداخت؟

با توجه به تحریم های سخت آمریکا که به زودی علیه ایران آغاز می شود، دولت روحانی چگونه می تواند منابع مالی مورد نیاز برای برون رفت از بحران برق کشور را تجهیز کند؟

با توجه به مشکلات کنونی، چه راهکارهایی را می توان برای مدیریت کارآمد صنعت برق ایران پیشنهاد کرد؟

مهران عمادی، اقتصاد دان و مشاور بین المللی در امور مالی در این مجله اقتصادی نقطه نظرات خود را در باره بحران برق در ایران بیان می‌کند.

برای شنیدن این مجله اقتصادی بر روی فایل صوتی بالا کلیک نمائید.

دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید

اخبار جهان را با بارگیری اَپ ار.اف.ای دنبال کنید

بخش‌های دیگر را ببینید
این صفحه یافته نشد

صفحۀ مورد توجۀ شما یافته نشد.