دسترسی به محتوای اصلی
دنیای اقتصاد، اقتصاد دنیا

آیا دولت برای پرداخت۲۰۰هزار‌میلیارد‌ تومان حقوق کارمندان و بازنشتگان مشکل دارد؟

نتشر شده در:

با گذشت کمتر از دو هفته از اجرای طرح سهمیه بندی بنزین و افزایش ۵۰ درصدی بنزین سهمیه‌ای و  ۳۰۰ درصدی قیمت بنزین آزاد، این طرح، نتایج زیان بار خود را با افزایش قیمت‌ها، آنهم  دریک بازه زمانی بسیار کوتاه  نشان داده است. شوک قیمتی به اقتصاد ملی و همراه شدن آن با شوک روانی که با اعتراضات گسترده مردمی در کشور همراه بود، به مثابه ضربه محکمی بود که بر پیکر ضعیف اقتصاد ایران فرود آمد. انباشت این ضربه‌ها  می تواند اقتصاد ایران را به سوی فروپاشی ببرد. از سوی دیگر دولت از نظر تأمین درآمدهای بودجه در استیصال کامل قرار گرفته است. اگر نتواند حقوق ودستمزد‌ها و هزینه‌های جاری را تأمین کند، در برابر وقوع یک خیزش مردمی بسیار گسترده تر از آنچه طی هفته گذشته رخ داد، قرار خواهد گرفت.

اعتراضات گسترده به گران شدن بنزین  و تخریب بانک ها و فروشگاه ها در ایران
اعتراضات گسترده به گران شدن بنزین و تخریب بانک ها و فروشگاه ها در ایران DR
تبلیغ بازرگانی

 هر چند که دولت و مجموعه نظام اسلامی تلاش کرد که طرح سهمیه بندی و افزایش قیمت بنزین را به عنوان  رویکردی برای حمایت از اقشار کم درآمد و متوسط جامعه توجیه کند، ولی در واقع، این طرح بیشتر با هدف افزایش درآمدزایی برای دولت مرتبط است. واقعیت این است که در اثر ادامه تحریم های کمرشکن آمریکا، دولت از نظر مالی در تنگنای بسیار شدیدی قرار گرفته است. ارز خارجی به سختی وارد کشور می‌شود و صادارات به شدت محدود شده است. از سوی دیگر، فروش نفت کشور کاهش شدیدی به خود گرفته و برخی از نفت‌کش‌های ایرانی آواره وار در آب‌های بین‌المللی در پی پیدا کردن مشتری هستند. در یکی از آخرین موارد نفت‌کش ایرانی که به مقصد چین رهسپار بود، در آب‌های سنگاپور توقیف شد. مجموع این شرایط، درآمدهای دولت را به شدت کاهش داده و همین امر درآمدهای ریالی را نیز کاسته است. بنابراین، دولت ناچار است که هزینه‌های خود را تامین کند. ولی نمی داند چگونه این درآمدها را تأمین کند. طرح سهمیه بندی و افزایش قیمت بنزین در چنین شرایطی اعلام شده است.

این مجله اقتصادی به شرایط بسیار نامطلوبی می پردازد که دولت جمهوری اسلامی از نظر درآمدی در آن قرار گرفته است. فریدون خاوند، اقتصاد دان مقیم فرانسه میهمان این مجله اقتصادی است.

محمود جام‌ساز، اقتصاددان ایرانی در این باره می گوید:"در مقطع کنونی تا حدودی می‌توانیم بگوییم دولت هزینه‌های عمرانی را به فراموشی سپرده و اکنون بیشتر بر تامین حقوق کارمندان و بازنشتگان کشور که بالغ بر ۲۰۰هزار میلیارد تومان می‌شود، متمرکز شده است. افزون بر این‌ها بسیاری از هزینه‌های اضافی از سوی نهادهای غیر دولتی، بر دولت تحمیل شده ؛ بنابراین، راه‌های درآمد دولت، یکی مالیات است که آن‌هم امیدی به وصول میزان تعیین شده آن در بودجه نیست؛ زیرا طیف نهادهای مالیات دهنده به دلیل وضعیت بد اقتصادی، شاهد کاهش درآمدهای خود هستند. در ضمن دولت نمی‌تواند مانع فرارهای مالیاتی شود و نهادها و موسسات فرادولتی که معاف از مالیات هستند یا راههای فرار  مالیاتی را به خوبی می‌دانند، موجب شده که  دولت از وصول مالیات از آن‌ها ناتوان است. در نتیجه، دولت یا باید دست به دامان بانک مرکزی شود و استقراض کند یا از خود مردم پول بگیرد.  بنابراین، راحت‌ترین اقدام برای دولت افزایش قیمت بنزین به‌گونه‌ای بود که حتی نمایندگان مجلس نیز اطلاعاتی نسبت به این اقدام عجولانه نداشتند."

محمود جام‌ساز همچنین می گوید: "گزینه منطقی افزایش قیمت تدریجی و پلکانی بنزین بود. اما با تصمیم دولت در افزایش قیمت ۳۰۰  درصدی آن هم به صورت یک‌ شبه، فشاری مضاعف و شدید را بر شهروندان تحمیل کرده است. هر چند رئیس‌جمهوری و دیگر دولت‌مردان ادعا کرده‌اند که  نخواهند گذاشت که هیچ‌گونه افزایش قیمتی اتفاق بیافتد، اما هیچ منطق اقتصادی پشت این ادعا وجود ندارد؛ زیرا بنزین کالایی است که مصرف فراگیری دارد و افزایش نرخ آن روی تمامی کالاها تاثیر خواهد گذاشت. زیرا تمامی کالاها از طریق مصرف سوخت به مقصد نهایی خود می‌رسند. برای نمونه اگر نگاهی به نرخ برخی از اجناس در همین چند روز داشته باشیم، شاهد نوعی افزایش قیمت کالاها هستیم. مثلا گوجه فرنگی به حدود ١۲ هزار تومان رسیده و برخی از نانوایی قیمت نان خود را افزایش داده‌اند. همچنین، در آینده کوتاه مدت مشکلات معیشتی نیز بیشتر خواهد شد؛ زیرا بسیاری از نهادهای خصوصی برای کاهش هزینه متحمل شده در  نتیجه افزایش قیمت بنزین، ناچار به تعدیل نیرو هستند. از نظر اصول علم اقتصاد، هر متغیر استراتژیکی دچار تغییر شود، سایر متغیرها را تحت تاثیر قرار می‌دهد. افزون بر این باید به فضای روانی مهیای جامعه برای بهره‌برداری افراد سودجو نیز توجه داشت."

دولت و نظام اسلامی برای تأمین هزینه های خود بر بد جایی انگشت گذاشته اند، همانگونه که اشاره شد، بنزین یک کالای استراتژیک و فراگیر است. آیا دولت و نظام اسلامی در این باره مرتکب یک خطای راهبردی در زمینه اقتصاد نشده اند؟

با توجه به تنگناهایی که در بالا اشاره شد، دولت برای  تأمین بیش از نیمی از هزینه های خود دچار مشکل بسیار جدی است. در شرایطی که اقتصادی ایران تقریباً در محاصره تحریم های گسترده آمریکا قرارست، دولت چه راهکارهایی برای تأمین حداقل درآمدهای مورد نیاز خود دارد؟

برای شنیدن گفتگوی ما با دکتر فریدون خاوند و نسخه کامل صوتی این مجله اقتصادی، بر روی فایل صوتی بالا کلیک نمائید.

دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید

اخبار جهان را با بارگیری اَپ ار.اف.ای دنبال کنید

بخش‌های دیگر را ببینید
این صفحه یافته نشد

صفحۀ مورد توجۀ شما یافته نشد.