ساکنان کردستان عراق بصورت گسترده در همه پرسی برای استقلال این سرزمین شرکت کردند

دفاتر رای گیری در بارۀ استقلال کردستان در ساعت ١٩ بوقت محلی، پس از یک ساعت تمدید، بسته شد. کلیۀ ساکنان این منطقه، چه کُردتبار و چه غیرکُرد با داشتن ١٨ سال سن و ثبت نام برای شرکت در همه پرسی به حضور در یکی از ١٢٠٧٢ دفتر رای گیری و دادن رای دعوت شده بودند. بر اساس آمار منتشر شده نزدیک به ٥ میلیون و ٣٠٠ هزار نفر به این منظور ثبت نام کرده بودند. در اربیل و سلیمانیه، از آغاز روز، شمار فراوانی برای شرکت در همه پرسی در برابر دفاتر رای گیری تجمع کردند. مسعود بارزانی، رئیس منطقۀ خودگردان کردستان عراق، خود در حالیکه لباس سنتی کُرد بر تن داشت، صبح زود در همه پرسی شرکت کرد.

کرکوک، هر چند حضور مردم در رای گیری در محلات کُردنشین چشمگیر بود، امّا در برابر دفاتر مستقر در محلات عرب و ترکمن‌نشین کسی دیده نمی‌شد. به منظور پیشگیری از درگیری‌های احتمالی میان جوامع مختلف، «تا اطلاع بعدی» در مرکز این شهر ممنوعیت رفت و آمد برقرار شد و «به منظور کنترل وضعیت امنیتی» نیروهای پلیس در محلات عرب و ترکمن نشین مستقر شدند.

هر چند در نتیجۀ پیروزی «آری» برای استقلال تردیدی وجود ندارد، امّا مسعود بارزانی، رئیس منطقۀ خودگردان کردستان عراق، از حال اعلام کرده است که نتیجۀ همه پرسی لزوماً به معنای اعلام فوری استقلال نیست بلکۀ فرارسیدن زمانِ «گفتگوهای جدی با بغداد» را اعلام می‌کند.

مجلس عراق همزمان با برگزاری همه پرسی، روز دوشنبه ٢٥ سپتامبر/ ٣ مهر، با تصویب یک قطعنامۀ لزوم الاجرا، از نخست وزیر خواست «در کلیۀ مناطقی که پس از حملۀ آمریکا به عراق در سال ٢٠٠٣ به دست کُردان این کشور افتاده است، نیروهای مسلح مستقر کند». این مناطق خارج از اقلیم کردستان و در منطقۀ نفت خیز کرکوک و استان‌های نینوا، دیاله و صلاح‌الدین قرار دارند و بخش اعظم آنها در سال ٢٠١٤‌، در پی حملۀ نیروهای داعش و فرار نفرات ارتش عراق بدست پشمرگان کُرد افتاد.

بگفتۀ سعد الحدیثی، سخنگوی نخست وزیر عراق، «اگر در این مناطق درگیری‌هائی رخ دهد، وظیفۀ نیروهای نظامی، اجرای قانون است».

در همین حال، با پایان روند همه پرسی و بسته شدن دفاتر رای گیری، ارتش عراق اعلام کرد که نیروهای نظامی این کشور و ترکیه رزمایش گسترده و مشترکی را در مرز میان دو کشور آغاز کرده‌اند.

مقامات ترکیه نیز در نخستین ساعات رای گیری اعلام کردند که این کشور «کلیۀ تصمیمات لازم» را بر اساس حقوق بین الملل برای حفظ امنیّت ملّی خود اتخاذ خواهد کرد. وزارت امور خارجۀ ترکیه اعلام کرد که آنکارا نتیجۀ همه پرسی را به رسمیّت نمی شناسد و در صورتی که جمعیّت ترکمن تبار عراق مورد تهدید قرار گیرد، از دخالت نظامی در این کشور خودداری نخواهد کرد.

رئیس جمهوری ترکیه، رجب طیب اردوغان، روز ٤ اکتبر، برای گفتگو با مقامات ایران وارد این کشور می‌شود و در بارۀ تمهیدات تلافی جویانه در برابر کردستان عراق با مقامات ایرانی گفتگو می‌کند. وی روز دوشنبه با تهدید گفت «خواهیم دید پس از این دولت منطقه‌ای شمال عراق چگونه نفت خود را صادر خواهد کرد و در کجا آنرا به فروش خواهد رساند. شیر نفت در اختیار ماست، اگر آنرا ببندیم، دیگر کار تمام است».

مقامات جمهوری اسلامی ایران نیز از صبح دوشنبه کلیۀ پروازها از مبدا و به مقصد شهرهای کردستان عراق را به حال تعویق در آوردند. سردار یحیی رحیم صفوی، مشاور نظامی آیت الله خامنه ای نیز برگزاری همه پرسی در کردستان عراق را «خیانت» توصیف کرد.

بسیاری از کارشناسان امور عراق و کردستان معتقدند که برگزاری این همه پرسی به منظور فشار بر حکومت مرکزی عراق برای بدست آوردن امتیازاتی در چهارچوب اختلافات میان دو طرف در زمینۀ‌های نفتی و مالی است.