شاهزاده رضا پهلوی: «پیکر پیدا شده به احتمال بسیار قوی به رضا شاه تعلق دارد»

شاهزاده رضا پهلوی در بیانه‌ای که «در ارتباط با پیکر پیدا شده در محل آرامگاه تخریب شدۀ رضا شاه در شهرری» منتشر نموده تاکید می کند که «پس از بررسی تمام شواهد و جوانب» وی و خانوادۀ او به این نتیجه رسیده‌اند «که پیکر پیدا شده به احتمال بسیار قوی به رضا شاه تعلق دارد». این بیانیه به «شایعاتی» که در بارۀ خارج ساختن پیکر رضا شاه از ایران وجود داشت پایان می‌دهد.

فرزند آخرین پادشاه ایران از «حکومت کنونی و مقامات مسوول» خواست «برای روشن شدن اذهان عمومی و رفع هر گونه ابهام، امکان دسترسی به پیکر را به پزشکان و کارشناسان علمی مورد اعتماد و تائید خانواده بدهند».

نگرانی و پرسش در بارۀ سرنوشت کالبد رضا شاه پهلوی و گمانه‌زنی‌ در این باره از آنرو یکبار دیگر در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی مطرح شد که در پی کشف پیکر مومیائی شدۀ شهرری، اظهار نظرات متناقض و متضاد مقامات مسئول در این باره نه تنها به روشن شدن واقعیت کمک نکرده بلکه بر ابهامات فراوان در این زمینه افزوده است.

رئیس کمیته فرهنگی شورای شهر تهران، حسن خلیل‌آبادی، خبر پیدا شدن «یک کالبد مومیائی در قسمت غربی صحن شاه عبدالعظیم» را تائید کرد و در گفتگو با ایسنا اطلاع داد که «حفاری [در محل] به دلیل پیدا شدن این جنازۀ مومیائی متوقف شده تا مسئولان مرتبط بتوانند بررسی دقیق تری داشته باشند». وی گفت «برخی احتمال می‌دهند که جنازۀ متعلق به پهلوی اول باشد که به صورت مومیائی شده به تهران آورده شده و در حرم عبدالعظیم حسنی دفن شده است». رئیس کمیته فرهنگی شورای شهر تهران تاکید کرد «جنازه متعلق به هر کسی که باشد، به دلیل اینکه مومیائی شده جنبۀ میراثی دارد و باید حفظ شود».

روابط عمومی آستان عبدالعظیم با این حال «انجام حفاری» و «کشف یک جسد مومیائی» را بکلی تکذیب کرد و آنرا «شایعۀ ساخته شده در فضای مجازی» دانست. مصطفی آجرلو، رئیس این اداره، با تاکید بر اینکه «هیچ حفاری انجام نشده است»، گفت «فقط با توجه به اجرائی شدن طرح توسعه، بخش هائی از زمین کنده شده‌اند» و با توجه به اینکه «این منطقه در اطراف حرم [...] قبلاً قبرستان بوده است، کشف جسد در آن طبیعی است». بگفتۀ او «جسد کشف شده، باقی مانده از یک جسد طبیعی است [و] هیچ جسد مومیائی در این منطقه بدست بدست نیامده است».

در همین حال مدیر ادارۀ میراث فرهنگی شهرری، امیر مصیب رحیم زاده، حتی از اجرائی کردن طرح توسعۀ آستان عبدالعظیم که ادارۀ تحت مدیریت او باید اجازۀ آنرا صادر کند ابراز بی اطلاعی کرد و گفت «شاید استعلام از مقاطع بالاتر انجام شده است که ما اطلاعی از آن نداریم».

محمد رضا نعمتی، مدیر باستانشناسیِ ادارۀ کل میراث فرهنگی استان تهران نیز از «کشف جسد مومیائی شده» ابراز بی اطلاعی کرد، اما تاکید نمود که «اگر چنین اتفاقی بیفتد، قطعاً باید نخست میراث فرهنگی استان تهران را در جریان بگذارند تا از این طریق تیم کاوش و مطالعه برای بررسی محوطه وارد عمل شود».

در همین حال مصطفی آجرلو، رئیس روابط عمومی حرم عبدالعظیم که پیش از این احتمال بررسی جسد توسط کارشناسان را رد نکرده بود، روز سه شنبه گفت «مسئولان مربوط به محض پیدا شدن بقایای جسد طبق قواعد اسلامی آن را دفن کرده‌اند». او یکبار دیگر کلیۀ اخبار منتشر شده در این زمینه را شایعاتی توصیف کرد که خالی از واقعیت است.»

این احتمال «بسیار قوی» که پیکر مومیائی یافته شده متعلق به بنیانگذار آخرین سلسلۀ پادشاهی در ایران باشد، از آنرو قوّت گرفته است که از یکسو کالبد شاه فقید ایران تا کنون هرگز یافت نشده و از سوی دیگر مکان کشف آن «همان محل مقبرۀ تخریب شدۀ رضا شاه است».

این مقبره در پی وقوع انقلاب اسلامی در ایران به سردستگی حجت الاسلام صادق خلخالی و حمایت آیت‌الله خمینی تخریب شد، اما آنان در آنهنگام از دست یافتن به پیکر رضا شاه باز ماندند. صادق خلخالی چنانکه خود بارها گفته است در تلاش یافتن پیکر رضا شاه برای آتش زدن آن بود. او در خاطرات خود با افتخار می‌نویسد: «ما حدود دويست نفربا هم جمع شديم و با بيل و كلنگ به طرف حضرت عبدالعظيم به راه افتاديم. من در صحن مطهر حضرت عبدالعظيم، سخنرانی پرشوری ايراد كردم و گفتم بايد به هر وسيله‌ای كه شده، مقبره‌های سردمداران كفر و الحاد تخريب شود».

وی می‌افزاید «مردم در همان دقايق اوليه خيلی تلاش كردند، ولی در عمل مشاهده شد كه مقبره به قدری محكم ساخته شده كه هيچ بيل و كلنگی به آن كارگر نيست. البته، مواد منفجره و ساير لوازم را هم تهيه كرده بوديم. سرانجام، كار به گريدر و بلدوزر و جرثقيل و وسايل قوی مكانيكی كشيد. من [...] گفتم  تا مقبره را با خاك يكسان نكنيم، از اينجا خارج نخواهيم شد. كمی بعد، جناب آقاي حاج احمد آقا خمينی برای ديدن مقبره و در واقع برای تقويت روحيه اينجانب به آنجا آمد و افراد مستقر در آن محل را تشويق كرد و با اين عمل خود، فهماند كه امام با تخريب مقبره مخالفتی ندارند و اين امر بی اندازه موجب تقويت ما شد».

صادق خلخالی می‌افزاید «سرانجام، ما مجبور شديم كه با ديناميت مقبره را به تدريج خراب كنيم [...] متجاوز از بيست روز طول كشيد تا آن دكور شيطانی فرو ريخت و به طور كامل تخريب شد. [...] بعداً هم امام امت دربيانات خود، تخريب مقبره را تأييد كرد و فرمود: كار آقای خلخالی درست است.»

صادق خلخالی، قاضی دادگاه‌های انقلابی، با مباهات می‌نویسد «ما نه تنها قبر رضا خان را با خاك يكسان كرديم، بلكه قبر عليرضا پهلوی، برادر محمد رضا شاه، و [...] ده‌ها نفر ديگر از سردمداران فساد را نيز نابود كرديم». او تصریح می‌کند که «هرچه قبر رضا خان را كندند، حتی استخوان‌های او هم به دست نيامد. بعداً معلوم شد كهشاه به هنگام فرار، استخوان‌های پدرش را برداشته و با خود به قاهره برده است و حالا هم در يك جای امن، در لوس آنجلس، نگهداری می شود [...] تا به اصطلاح، در يك فرصت مناسب، در ايران دفن كنند».

شاهزاده رضا پهلوی در بیانیۀ خود با تاکید بر اینکه کالبد نخستین پادشاه پهلوی هرگز از ایران خارج نشده خواستار آنست که «پیکر رضا شاه [...] در ایران و مطابق خواسته‌های خانواده و مردم ایران، آنگونه که شایسته و سزاوار است، به خاک سپرده شود». وی در بیانیۀ خود می‌نویسد «آرامگاه رضا شاه ـ اگر نه به عنوان پدر ایران نوین یا یک پادشاه ـ بلکه به عنوان یک سرباز و خدمت گزار ملت و میهن، باید نشان داشته باشد و برای همگان شناخته شده باشد».

شاهزاده رضا پهلوی یادآوری می‌کند که «این موضوع، نه فقط یک مسالۀ شخصی و خانوادگی بلکه موضوعی با ابعاد ملی و تاریخی است. رضا شاه به همه مردم ایران و دوستدارانش تعلق دارد. از این رو از همۀ مردم ایران به عنوان نگاه بانان حقیقی میراث او تقاضا دارم تا از طریق شبکه‌های اجتماعی و نیز تجمعات مسالمت آمیز سراسری یاد و نامش را گرامی بدارند و به ما در پاسخ گو کردن حکومت و به سرانجام رساندن مناسب و شفاف ماجرا کمک کنند».

رضا شاه در ٤ مرداد ١٣٢٣ در سن ۶۶ سالگی در ژوهانسبورگ در آفریقای جنوبی درگذشت و جنازه او نخست به مصر و سپس در ١٧ اردیبهشت ١٣٢٩ به ایران منتقل شد و در مقبره‌ای که محسن فروغی، معمار ایرانی، به سفارش محمدرضا شاه پهلوی برای او بنا کرده بود به خاک سپرده شد.