مخالفت با حجاب اسلامی در قم : ترفند انتخاباتی یا نگرانی از انزوای روحانیت؟

در گفتگوئی با آقایان "حسن شریعتمداری" تحلیلگر مسائل سیاسی در آلمان، "رضاعلیجانی" فعال ملی مذهبی در پاریس و  "مهدی خزعلی" فعال سیاسی در تهران، چرائی برپائی همایش "آزاد اندیشی" در قم و نیز مسائل مطروحه در آن را مورد بحث و بازبینی قرار داده‌ایم.

مراسمی که چند روز پیش در شهر قم برگزار شد و خبرگزاری بین‌المللی شیعه، آنرا "اولین کرسی آزاد اندیشی" نامیده است، نه تنها بدلیل نام تعجب آورش مورد توجه قرار گرفت، بلکه سوژه های مطرح شده در این همایش نیز از جمله در مخالفت با حجاب اجباری، موضوعی بعید و حیرت آور قلمداد شد.

در این همایش، حجت الاسلام "محمد رضا زائری" که وابسته به جناح اصولگرا معرفی می شود، در یک سخنرانی مفصل از دل نگرانی‌های روزافزون روحانیت و نیز متدینین صحبت کرد و کسانی را بباد انتقاد گرفت که گویا با سخت‌گیری‌های خود «کار را به سمتی می برند که روحانیت و متدینین را در قم و سپس در شهرک مهدیه محصور کنند».
محمد رضا زائری، البته یاد آوری کرد که دیدگاه او حفظ و حراست از حجاب است ولی بشرطی که حجاب بگونه ای باشد که «خانواده من با آبرومندی در جامعه راه برود، نه اینکه روز بروز محدود به قم بشویم». او سپس نتیجه گرفت که سیاست حجاب اجباری کاملاً اشتباه است، چرا که اگر روزی حجاب آزاد بود، «بهتر می توانستم کسی را که حجاب ندارد به حجاب دعوت کنم» و حرمت حجاب بیشتر حفظ می شد.

بنظر می رسد که پیام اصلی سخنان حجت الاسلام زائری در این همایش، نه فقط اعتراف به انزوای روزافزون روحانیون است ، بلکه این هشدار را با خود همراه دارد که «اگر می خواهیم دین بماند، باید خودرا با شرایط جامعه تطبیق دهیم».

براستی جامعه ایران چه تحولاتی را پشت سر گذاشته است که پس از سه دهه تبلیغ و ترویج شبانه روزی حجاب در معابر و مساجد و رادیو تلویزیون‌ها، این روزها، آیت الله ناصر مکارم شیرازی هشدار می دهد که «جامعه اسلامی به سمت بد حجابی می رود» و بلافاصله نتیجه میگیرد که از بین بردن حجاب در جامعه سبب «نابودی اسلام» است؟

نکته پر اهمیت دیگری که در این همایش آزاد اندیشی مطرح شد، افشای نتایج یک تحقیق میدانی و نظر سنجی «محرمانه» بود که در سال 93 به پایان رسیده است و سخنران یادآور شد که نتایج آن اوایل امسال مشخص شده است. این مطالعات نه تنها نشان می دهد که در سال‌های اخیر نگرش مردم درباره حجاب تغییرات زیادی کرده است، بلکه داوری آنها نسبت به منزلت اجتماعی روحانیت نیز معکوس و اعتماد مردم مثلاً به اساتید دانشگاه بیشتر شده و «سرمایه اجتماعی روحانیت بشدت کاهش یافته است».

گرچه نتایج این مطالعه منتشر نشده است و در نتیجه اندازه این «کاهش شدید» اعتبار روحانیت مسکوت مانده است، ولی سخنران این جلسه بطور سربسته نتایج این مطالعه را «فاجعه» می نامد و می گوید «حوزه علمیه ما باید دودستی بر سر خود بکوبد».

در گفتگوئی با آقایان "حسن شریعتمداری" تحلیلگر مسائل سیاسی در آلمان، "رضاعلیجانی" فعال ملی مذهبی در پاریس و "مهدی خزعلی" فعال سیاسی در تهران، چرائی برپائی همایش آزاد اندیشی در قم و نیز مسائل مطروحه در آن را مورد بحث و بازبینی قرار داده‌ایم.

حسن شریعتمداری اعتقاد دارد که حتی اگر پشت سر چنین همایش‌هائی نیت انتخاباتی هم وجود داشته باشد و هدفش گرم کردن تنور انتخابات و یا از انزوا درآمدن اصولگرایانی باشد که پایه اجتماعیشان هرروز محدودتر می شود، باز هم نشان از این واقعیت دارد که جمهوری اسلامی در طول بیش از سه دهه، نه تنها نتوانسته است از لحاظ فرهنگی جامعه را اداره کند ... بلکه احساس انزوا می کند و نیروهایش به حاشیه رانده شده اند... و بنابراین به این فکر افتاده اند که مسئله را برسمیت بشناسند. او اضافه می کند که اگر چنین باشد باید آنرا بفال نیک گرفت.

حسن شریعتمداری، در پاسخ به پرسشی درباره این که آیا جمهوری اسلامی قادر خواهد بود حجاب اجباری را ملغی کند؟ می‌گوید که بسیار بعید است که جمهوری اسلامی در شرایطی با ابتکار خودش تن به این خواسته بدهد، ولی ممکن است که در پی رفرم‌هائی که به اجبار به رژیم تحمیل می شود و خواسته های جامعه مدنی که او را محاصره کرده اند، مجبور به عقب نشینی شود.

رضا علیجانی در این گفتگو یادآوری می کند که ایران یکی از معدود کشورهای اسلامی است که در آن حجاب اجباری است. در بسیاری از کشورهای اسلامی، بجز در افغانستان در دوران ملاعمر و طالبان، حجاب اجباری نیست بطوری که سفیر کنونی عربستان در سازمان ملل خانمی است که حجاب ندارد. او می گوید نباید فراموش کرد که در ایران پس از انقلاب هم 14 ماه خانم ها نحوه پوششان آزاد بود و بعد حجاب اجباری شد.

بعقیده علیجانی، برگزاری این همایش در قم، با هر نیتی هم که تدارک شده است، نشان می دهد که صدای اکثریت جامعه، مخالف این اجبارگرائی و این نوع مردسالاری است.

رضا علیجانی، در پاسخ به پرسشی درباره توانائی رژیم در پذیرفتن آزادی پوشش، می گوید من تصور نمی کنم در کوتاه مدت، جمهوری اسلامی در این قسمت تغییری ایجاد کند.
علیجانی یاد آوری می کند که هاشمی رفسنجانی و حسن روحانی قبلاً طرحی داشتند که زمزمه اش آمد ولی اجرا نشد؛ طرحی مبنی بر این که در فرودگاه‌ها اجبار حجاب برداشته شود، بعد برای اقلیت دینی این اجبار برداشته شود و سپس برای زنان مسن. ولی او اضافه می کند که حجاب جزو آخرین چیزهائی است که در جمهوری اسلامی اجبارش برداشته می شود. ولی همین صداهای اعتراض نشان می دهد که اقلیت حاکم، متوجه هست که در زیر پوست جامعه چه می گذرد.

مهدی خزعلی، درباره سخنان محمدرضا زائری در این همایش می گوید، این دغدغه‌هائی که آقای زائری دارد که مبادا در شهرک مهدیه قم محصور شود، این یک واقعیت جدی است. وقتی روحانیون نمی توانند با لباس رانندگی کنند و کنار خیابان بایستند، نشان می دهد که این اتفاق، یعنی به حاشیه رانده شدن روحانیون، افتاده است.
  او البته اضافه می کند اما این که چرا این‌ها حرف‌های نو می زنند و کرسی آزاد اندیشی می گذارند و این آقا در صدا و سیما هم از این حرف‌ها زده است. من فکر می کنم عده ای را بسیج کرده اند تا این حرف‌های نو زده شود؛ چرا که این یک فریب انتخاباتی است.

بعقیده دکتر خزعلی این حرف‌های نوئی که الان از اقتدارگرایان شنیده می شود البته نشانه خوبی است که برملا می کند رفتار اقتدارگرایانه و خشونت آمیز آنها و دین خشونت باری که عرضه کردند. الان بعد از سی و هفت سال فهمیده اند که موفق نبوده اند و خودشان منزوی شده اند.

خزعلی، عقیده دارد که نباید فریب خورد. این حرف‌ها در واقع یک اقرار است؛ این آزاد اندیشی نیست؛ اقرار به شکست است.

مهدی خزعلی، عقیده دارد که حجاب اجباری در اسلام نبوده است. حجاب یک انتخاب است. وی می گوید همانطور که کشف حجاب اجباری بد است، حجاب اجباری هم مردود است. باید به جائی برسیم که هر کس با هر پوششی که دارد مورد احترام واقع شود.

به این گفتگو گوش کنید

20:45

میزگرد با شرکت آقایان حسن شریعتمداری، رضاعلیجانی و مهدی خزعلی.