مدتی است نمایشگاهی در شهر پاریس با عنوان "پاریس، شهر سرمشق" دایر شده که به میراث "شهرسازی هوسمانی" اختصاص دارد. برگزارکنندگان این نمایشگاه معتقدند که بارون "ژورژ اوژن هوسمان" (که به حق از او به عنوان بانی و طراح شهر کنونی پاریس یاد می‌شود) نه فقط بنیانگذار پاریس جدید، بلکه نیز بانی سرمشق شهر پایدار است و به همین دلیل می تواند منبع الهام شهرسازی آینده نیز باشد.
در خصوص منشاء شهر هوسمانی "پی یر پینو"، موّرخ فرانسوی به مسئلۀ تراکم انبوه جمعیت در مرکز پاریس نیمۀ دوم سدۀ نوزدهم اشاره می کند و می گوید :
برای نمونه یکی از افراد متموّل محلۀ پانزدهم پاریس در سدۀ نوزدهم می گوید که اگر او بخواهد به بورس پاریس برود نمی تواند در همان روز به خانه بازگردد و ناچار است شب را در هتلی در یکی از محلات حومه سپری کند. زیرا، مرکز پاریس در آن زمان از شدت ازدحام جمعیت غیرقابل عبور بود. بنابراین نخستین منشاء طرح شهرسازی ناپلئون سوم تراکم و ترافیک سنگین مرکز پاریس است. در واقع نظریه پردازان پاریس هوسمانی شمار بالایی از شخصیت های متمول و مهم آن زمان بودند که خواستار تغییر در ساختار شهری شدند. ناپلئون سوم این فکر را پذیرفت و اجرای آن را به هوسمان سپرد.
"فرانک بوته" یکی از برگزارکنندگان نمایشگاه پاریس در ادامۀ همین سخن می افزاید :
به این ترتیب هوسمان از راه می رسد. دیوارها را می شکافد و مسیرهای مستقیمی احداث می کند. هدف او تسهیل رفت و آمد و انتقال سریع افراد، نور، هوا، خودروها و همچنین سپاهیان نظامی است. زیرا، یکی از اجزای شهرسازی هوسمانی تسهیل انتقال سریع سپاهیان است. شهرسازی هوسمانی، شهرسازی مسیرهای طولانی و مستقیم برای تسهیل رفت و آمد سریع از نقطه ای به نقطۀ دیگر شهر است.
با این حال، نمایشگاه "پاریس، شهر سرمشق" بیش از همه توجه خود را بر بناها و ساختمان های "هوسمانی" متمرکز کرده و نشان می دهد که چگونه این بناها بر پایۀ ایدۀ پایداری و مقاومت و تطبیق در مقابل تغییرات زمانی ساخته شده اند. در واقع، بارزترین خصوصیت "ساختمان هوسمانی" قابلیت تطبیق و تغییر آن است، به این معنا که می توان آن را از مکان مسکونی به مکان کار و فعالیت یا بالعکس تغییر داد بی آنکه این تغییر خللی در نما یا هویت ساختمان ایجاد کند. نمایشگاه نشان می‌دهد که این خصوصیت یا قدرت انعطاف در معماری و سازه های معاصر مشاهده نمی شود.
دیگر خصوصیت مهم "ساختمان‌های هوسمانی" تداوم نماها و قواعد بسیار مهم همجواری آنهاست : ۵٠ درصد دیوارهای ساختمان های هوسمانی مشترکند. افزون بر این کف اتاق های آنها هم سطح یکدیگرند و این قدرت انعطاف و قابلیت تغییر بسیار بالایی به سازه های هوسمانی می دهد به طوری که می توان ٢ تا ١٠ ساختمان همجوار هوسمانی و گاه حتا کل ساختمان های یک جزیرک شهری هوسمانی را از اساس تغییر داد بی آنکه این تغییر هویت سازه ها را دستخوش دگرگونی کند. برای این منظور کافی است دیوارهای مشترک را شکافت و کارکرد و تجهیزات جدیدی در درون سازه ها مستقر کرد و به فضاهای درونی شان عمق و وسعت بخشید.
این خصوصیت نیز در سازه های معاصر مشاهده نمی شود، زیرا علاوه بر خود ساختمان ها، اجزای درونی آنها جدا از یکدیگر ساخته شده اند و کف اتاق ها و ارتفاع سقف ها هم سطح یکدیگر نیستند. به بیان دیگر، در قیاس با ساختمان های هوسمانی، ساختمان های جدید قابلیت تغییر و انطباق را در برابر تحولات ندارند. سازه های معاصر بدون هویت و انسجام و بدون توجه به امکان تداوم زمانی شان ساخته می شوند.
به همین خاطر برگزارکنندگان نمایشگاه معماری سدۀ نوزدهم پاریس، از این شهر به عنوان "سرمشق شهر پایدار" نیز یاد کرده اند.
اگر چه "ژورژ اوژن هوسمان" در سال ١٨٧٠ به فعالیت های خود خاتمه داد، اما، روش و سرمشق او در شهرسازی و ساختمان سازی تا نخستین جنگ جهانی ادامه یافت. طی ٦٠ سال بیش از ٦٠ هزار ساختمان در پاریس ساخته شد که دو سوم بناهای این شهر را تشکیل می دهند. به همین خاطر از پاریس سدۀ نوزدهم به عنوان شهری جدید یا به تعبیر والتر بنیامین پایتخت جهانی سدۀ نوزدهم یاد کرده اند.
تا پیش از "ژورژ اوژن هوسمان" تنها افراد متمول می توانستند خانه ها و ویلاهای خصوصی برای خود بسازند و بی چیزان نیز امکان ساختن نداشتند. ساختمان سازی هوسمانی این رابطه را برای همیشه تغییر داد. برای اولین بار خانه سازی برای دیگران یا خانه سازی های جمعی با تلفیقی از سرمایه های دولتی و خصوصی آغاز شد.
معماری هوسمانی این سئوال را پیش روی معاصران قرار می دهد : خواستار کدام سرمشق شهرسازی هستیم که هم قابلیت تداوم داشته باشد و هم قدرت پایداری در برابر تغییرات زمانی؟
نمایشگاه پاریس نشان می دهد که شهرسازی هوسمانی یک و نیم قرن پس از تولد آن پاسخ موفقی به این پرسش بوده است. این سرمشق توانست طی کمتر از بیست سال ٧۵ درصد سازه ها و مسیرهای ارتباطی شهر را دگرگون کند و پاریس را به یکی از متراکم ترین شهرهای جهان تبدیل سازد.
آثار این ویژگی تا امروز نیز ادامه داشته است. در حال حاضر شهر پاریس با ٢٠ هزار نفر سکنه در هر کیلومتر مربع از نظر تراکم جمعیت هم‌سطح شهری همانند شانگهای است و تراکم جمعیتی محلۀ یازدهم پاریس با ٤٠ هزار نفر سکنه در هر کیلومتر مربع هم سطح شهرهای مانیل و داکا است. اما، آنچه برغم این تراکم بالای جمعیت از زیبایی پاریس نمی کاهد این است که در شهرسازی هوسمانی همه خدمات و کارکردهای شهری در هم تنیده شده اند : فاصلۀ سازه های هوسمانی با خدمات عمومی از آغاز کمتر از ٤٠٠ متر طرحریزی شده و همین پایتخت جهانی سدۀ نوزدهم را به شهر رهنوردان پیاده تبدیل کرده است. ساختمان هوسمانی همانند شهرسازی هوسمانی با همجواری و همزیستی و تسهیل پیوندهای اجتماعی گره خورده است.
دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید
آبونه شوید