با اینکه ژاک برل بلژیکی بود اما چهلمین سالگرد مرگ او در فرانسه بیشتر از بلژیک انعکاس یافته است. دلیل روشن است: به جز چند شعر و ترانه، تمامی آثار برل به زبان فرانسه نوشته شده است. امروزه برخی از این اشعار در کلاسهای ادبیات دبیرستانهای فرانسه تدریس و تجزیه و تحلیل میشود. هر قدر هم بخواهیم ژاک برل را خواننده و ترانهسرا معرفی کنیم، عاقبت ارزشهای مطلقاً شاعرانۀ نوشتههای او بر دیگر ابعاد چیرگی مییابد.
ژاک برل (۱۹۲۹- ۱۹۷۸)، زادۀ بروکسل و فرانسهزبان بود. اما شاید تحت تأثیر خانوادۀ پدری، خود را فلامان (فلمیش) میدانست و گهگاه به این زبان شعر میگفت. با اینحال او هیچگاه خود را شاعر معرفی نکرد. فروتنی حرفهای برل تظاهر یا "اداهای هنرمندانه" نبود. یکرنگی و تواضعی چنان ناب و مطلق در منش و گفتار او بود و تعهدی چنان یکپارچه و تمام عیار به صداقت هنری داشت که مشابه آن را در میان معاصرانش شاید فقط در شخصیت و آثار کسانی چون اینگمار برگمان سوئدی یا توماس برنهارد اتریشی بتوان سراغ گرفت.
ژاک برل تا ٣٧ سالگی روی صحنه رفت و سپس در کنسرتی تاریخی (١٩۶۶) در تالار "المپیا"ی پاریس از مردم خداحافظی کرد. معروف است که در پایان این کنسرت، بعد از این که برل صحنه را ترک کرد، تماشاگران به مدت بیست دقیقه ایستاده برایش دست زدند و خواهان اجرای ترانهای دیگر شدند. برل که در پایان هیچیک از کنسرتهایش بازگشت به صحنه و اجرای "دوباره" را نپذیرفته بود، در تالار "المپیا" به صحنه بازگشت اما به ادای چند جملۀ کوتاه و تشکر و خداحافظی از تماشاگران اکتفا کرد و بدون این که ترانۀ دیگری اجرا کند برای همیشه از صحنه بیرون رفت.
با اینحال ژاک برل کار هنری را کنار نگذاشت. هنرپیشگی کرد و حتی فیلم ساخت اما بر سر قول خود ماند و دیگر به صحنه بازنگشت.
کمتر از یک سال مانده به مرگش، ژاک برل به پاریس رفت و آلبوم جدیدی را در استودیو ضبط کرد که آخرین اثر او و وصیتنامۀ هنریاش به شمار میآید. برل یکی از شعرهای این آلبوم را به اسم "ژوژو" (مخفف دوستانۀ ژرژ) به یاد یکی از دوستان بسیار نزدیکش سروده که در عین حال، راننده، مدیر برنامه و دستیار حرفهای او بود. ژاک برل در این ترانه با لحنی به شدت متأثرکننده و حسرتآمیز خطاب به دوست قدیمیاش میگوید: "ژوژو! شش پا زیر خاکی اما نمردهای... ژوژو! شش پا زیر خاکی اما هنوز دوستت دارم"...
برای آشنایی با برخی از درونمایههای ثابت آثار ژاک برل به فایل صوتی برنامه گوش کنید.
دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید
آبونه شوید