درگذشت آیت‌الله یزدی، نگهبان بی‌چون و چرای ولایت فقیه
محمد یزدی یکی از روحانی‌هایی که از آغاز انقلاب در کنار آیت‌الله خمینی بود و پیوسته مسئولیت‌های حساس به عهده داشت، در ٨٩ سالگی درگذشت. اگر بتوان مکتب سیاسی- مذهبی خاصی را تحت عنوان "خط امام" تعریف کرد، یزدی بدون تردید یکی از وفاداران مطلق به این مکتب بود. او همۀ جریان‌های سیاسی و فکری را که مطابق ادبیات جمهوری اسلامی با رهبری "زاویه" داشت، با هشیاری و بی‌رحمی سرکوب می‌کرد.
نتشر شده در:
آیت‌الله محمد یزدی صبح روز چهارشنبه ۱٩ آذر درگذشت. به نوشتۀ خبرگزاری‌های ایرانی یزدی سالها از بیماری گوارشی رنج می‌برد اما در چند ماه اخیر، بیماری‌اش شدت گرفته و در منزل بستری شده بود. معلوم نیست که وی در منزل خود فوت شده یا در بیمارستان.
یزدی در پایان عمر، عضو مجلس خبرگان و رئیس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم بود. او طی چهل سال اخیر، عضویت شورای نگهبان و مجلس شورای اسلامی و همچنین ریاست قوۀ قضاییه را بر عهده داشت.
محمد یزدی از سالهای پیش از انقلاب که در نجف به خدمت خمینی رفته بود، تا آخر به "بنیانگذار انقلاب" وفادار بود و بعد از مرگ خمینی هم این وفاداری را عیناً نسبت به خامنه‌ای ادا کرد.
یزدی در دفاع از ولایت فقیه هر اصل دیگری را فرع می‌دانست. از سازماندهی مأموریت‌های خشن گروه‌هایی که در آغاز انقلاب "باندهای سیاه" یا "چماقدار" نامیده می‌شدند گرفته تا حملات سیاسی سخت به هرکس که کلمه‌ای بر ضد مقام رهبری می‌گفت، یزدی مترصد هرگونه "انحراف از اصول نظام" بود.
نمایندۀ روحانیت سنتی
محمد یزدی نمایندۀ تفکر آن بخش از روحانیت بود که در آغاز انقلاب، با تعصب و جزم‌اندیشی و گذشت‌ناپذیری خود اکثر ایرانیان را غافلگیر کرد. یزدی به فکر جلب نظر یا محبوبیت مردم نبود. او بر خلاف بسیاری از روحانیون هیچگاه از "مردم‌سالاری"، حتی از نوع دینی آن حرفی نزد. به گفتۀ یزدی "اگر فقیه اقدام کرد و مردم حمایت نکردند، مردم در برابر پیشگاه خدا مسئول هستند"... از دیدگاه یزدی، حکومت حق فقیه است و این موضوع هیچ ربطی به مردم ندارد. با این نگرش، طبعاً هیچ وجه مشترکی میان یزدی و جریان‌های اصلاح‌طلب نمی‌توانست وجود داشته باشد.
به همین منوال، حکم شرع نیز از نظر او خلل‌ناپذیر بود. با اینهمه، سالهای ریاست وی بر قوۀ قضاییه را نمی‌توان دوره‌ای درخشان یا حداقل خالی از فساد دانست. معروف است که جانشین او، آیت‌الله شاهرودی بعد از تصدی مسئولیت جدید گفته بود که "وارث یک خرابه و ویرانه شده". البته در عمل، قوۀ قضاییه در نظام جمهوری اسلامی، چه قبل از یزدی و چه بعد از او چندان تغییری نکرده است.
نگاه یزدی به جامعۀ ایرانی و تفاسیرش از "طاغوت"، یا "افساد فی‌الأرض" یا "محاربه با خدا" دقیقاً ادامه یا تقلید نظریات خمینی بود. او معتقد بود که "ايران شاهنشاهي در طول تاريخ، جز ظلم و ستم و وابستگي به شرق و غرب كار چشم‌گيری نداشته و در جريان انقلاب، كسانی كه دنبال ثروت، زندگي و مال و دنيا بودند، از كشور خارج شدند" و در نتیجه کسانی که باقی مانده‌اند عشاق اسلام و انقلاب‌اند.
یزدی در مورد جایگاه زنان نیز سر سوزنی از مواضع سنتی تکان نخورد. هنگامی که در انتخابات ریاست جمهوری ۱۳٩۲ بار دیگر صحبت امکان نامزدی زنان پیش آمد، او صریحاً گفته بود: "قانون اجازۀ رئیس‌جمهور شدن را به خانم‌ها نمی‌دهد"...
رصد "جریانات انحرافی"
به طور کلی، کارنامۀ آیت‌الله یزدی در حوزۀ مدیریت نکته‌ای به‌یادماندنی ندارد اما نقش او در نگهبانی از ایدئولوژی نظام، آنهم در بالاترین سطوح قدرت، قابل انکار نیست.
یزدی در دفاع از اصول بنیادین جمهوری اسلامی همه جا حاضر و هشیار بود و کوچکترین انحراف از این اصول را بی‌رحمانه سرکوب می‌کرد. از ضدیت با آیت‌الله شریعتمداری تا هجوم به خانۀ آیت‌الله منتظری، یزدی همیشه یکی از صادرکنندگان فرمان حمله بود. آخرین هدف او در سالهای کهولت، آیت‌الله شبیری زنجانی بود که در پی دیدار با سران اصلاح‌طلب، اخطاری توهین‌آمیز از سوی یزدی دریافت کرد.
همچنین در سالهای آخر ریاست جمهوری احمدی‌نژاد، یزدی از کسانی بود که در مورد وجود "جریان انحرافی" در پیرامون رئیس جمهوری هشدار داد. او سپس صریحاً به رحیم‌مشایی حمله برد و در حالی که او برای جلب توجه مردم از "ایرانیت" سخن می‌گفت، یزدی چند بار تأکید کرد که "عزت امروز ايران، از اسلام است، نه از ايران و ايرانی بودن".
دشمنی با هاشمی رفسنجانی
بخصوص بعد از وقایع خرداد ٨٨ که هاشمی رفسنجانی و خامنه‌ای رو در روی یکدیگر قرار گرفتند، یزدی نیز حملات خود را علیه هاشمی شدت داد و او را به "توهین به رهبری" متهم کرد. این کینه پایدار ماند و بالاخره هنگامی که بررسی صلاحیت نامزدهای مجلس نهم (۱۳٩۱) جریان داشت، یزدی که عضو شورای نگهبان بود، رفسنجانی را "دشمن رهبری" توصیف کرد. با اینحال، آشنایی یزدی و رفسنجانی ریشه‌های دیرینه داشت: جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیه قم که یزدی تا آخر عمر ریاستش را عهده‌دار بود، در اوایل دهۀ ۱۳۴٠ توسط منتظری، هاشمی رفسنجانی و همچنین آذری قمی تأسیس شده بود. این سه نفر هرکدام در دوره‌ای، هدف حملات سخت یزدی قرار گرفتند.
در چهار سال اخیر، آیت‌الله یزدی کم‌کم از مرکز میدان قدرت فاصله گرفت. او که رئیس مجلس خبرگان بود، در انتخابات پنجمین دوره (۱۳٩۴) نتوانست به این مجلس راه یابد، هرچند که چهار سال بعد، در انتخابات میان‌دوره‌ای، دوباره به مجلس خبرگان راه یافت و تا آخر عمر عضویتش را حفظ کرد.
یزدی دو سه ماه قبل از مرگ به علت بیماری و کهولت از شورای نگهبان کناره‌گیری کرد و کرسی خود را، به حکم خامنه‌ای، برای احمد خاتمی به ارث گذاشت.
دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید
آبونه شوید