عباس آخوندی : دولت در ایران منافع اقتصاد قاچاق و کاسبان تحریم را نمایندگی می‌کند

عباس آخوندی، وزیر پیشین راه در دولت حسن روحانی، در گفتگو با ایلنا، گفته است که قدرت در ایران منافع متولیان اقتصاد زیرزمینی و قاچاق را نمایندگی می‌کند یعنی کسانی که بیشترین بهره را از تحریم‌ها می برند و با "انقلابیگری" به تحریم های بین‌المللی علیه ایران شدت و استمرار می بخشند.

عباس آخوندی، وزیر پیشین راه در دولت روحانی. © تسنیم

عباس آخوندی گفته است که این وضع در کشور به تکثیر و  تعدد مراکز قدرت منجر شده به طوری که در حال حاضر نه یک دولت، که پنج دولت در ایران در رقابت با یکدیگر عمل می‌کنند. آخوندی منشاء اصلی این وضع را دو دولت محمود احمدی نژاد دانسته که طی آن بیشترین تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران وضع شد.  

عباس آخوندی سپس تصریح کرده است که اقتصاد زیرزمینی یا غیررسمی مولود همین تحریم ها است و "برای آن که تحریم‌ها دور زده شود چاره‌ای جز زیرزمینی شدن بخش عمده‌ای از اقتصاد ایران نبوده است." او گفته است که هم اکنون "بخش عمده ای از اقتصاد ایران زیرزمینی شده است و وقتی اقتصاد زیرزمینی می شود مفهومش این است که کسانی به منابع پول و قدرت دسترسی دارند و بقیه ندارند."

 آخوندی حتا تلویحاً گفته است که بخشی از این اقتصاد زیرمینی، یا بازار سیاه مثل هر جای دیگر شامل قاچاق "مواد مخدر و فرار مالیاتی" نیز شود. او گفته است که به تناسب تشدید تحریم‌ها "اندازۀ اقتصاد غیررسمی در برابر اقتصاد رسمی بزرگتر می شود" و "زمانیکه اقتصاد غیررسمی شود بازیگران هم عوض می شوند."

وی گفته است که "از سال ١٣٨٥ تا ١٣٩٨" ظرفیت اقتصاد قاچاق در ایران حداقل ٤٠٠ میلیارد دلار بوده است. او مخالفت بی وقفه با برجام یا با الحاق ایران به معاهدۀ مبارزه با پولشویی و حمایت مالی از تروریسم را ثمرۀ کار صاحبان همین اقتصاد غیررسمی یا قاچاق در کشور دانسته است.

اقتصاد غیررسمی یا قاچاق ایران که ارزش آن به گفتۀ عباس آخوندی دست کم به ٢٥ میلیارد دلار در سال بالغ می‌شود، کشور را اسیر درصدبگیرهایی کرده که به نام آنها خرید و فروش‌ها انجام می‌شود و زیان‌هایی که از این بابت به اقتصاد کشور طی دست کم پانزده سال اخیر وارد آمده غیرقابل محاسبه و جبران ناپذیر است. عباس آخوندی سپس تصریح کرده است که "این شبکه کارش تولید کالا یا هیچ چیز دیگر نیست. کارش فقط این است که کالا را به صورت غیررسمی عبور دهد."

آخوندی با اشاره به گسترش غیررسمی شدن اقتصاد ایران در پی تحریم‌ها افزوده است : "در نتیجۀ این فرآیند یک شبکۀ فساد فراملی تشکیل شده که منافع آنها ادامۀ وضعیت موجود در ایران است." و "هیچ نشانی هم وجود ندارد که این وضع در حال تمام شدن باشد."

وزیر پیشین راه و شهرسازی در دولت روحانی سپس گفته است : "کسانی که شعارهای انقلابی می‌دهند باید ببینند در این پانزده سال که این شعارها را داده‌اند و ایران را درگیر سازمان ملل کرده اند فارغ از تحریم‌های سیاسی، هزینه های اقتصادی چقدر بوده و چقدر پول در این وسط توزیع شده است. از آن مهمتر چه شبکۀ فساد فراملی تشکیل شده که منافع آن ادامۀ وضع [کنونی] ایران" را ایجاب می‌کند.

وزیر پیشین در دولت روحانی سپس گفته است تا این اقتصاد زیرزمینی از بین نرود مبارزه با فساد در ایران ناممکن است و اقتصاد زیرزمینی در ایران از بین نمی رود اگر مناسبات ایران در صحنۀ بین المللی "به سامان نشود" و هنجار جای "انقلابیگری" متولیان بازار سیاه و قاچاق را نگیرد. به گفتۀ عباس آخوندی : "این همان نکتۀ کلیدی است. مسألۀ فساد بدون اینکه اقتصاد ایران رسمی شود حل نخواهد شد." "اما برای اینکه اقتصاد رسمی شود باید مسئلۀ تعامل بین‌المللی ما در تمام حوزه ها سامان یابد."

شرط رسیدن به این هدف به گفتۀ عباس آخوندی "آگاهی اجتماعی نسبت به شبکۀ فسادی است که ده، پانزده سال است ایجاد شده است." مشکل، اما به گفتۀ وزیر پیشین راه، " این است کسانی که درگیر این شبکه ها هستند بیشترین بلندگوها را [در کشور] دارند و علامت اشتباه می‌دهند." او مشکل اصلی دو دولت روحانی را خودداری از اجتماعی کردن مسائل جهت بالا بردن آگاهی عمومی از مشکلات کشور خوانده است. عباس آخوندی گفته است که دو دولت حسن روحانی "مسئله را در حوزۀ امنیت بین‌الملل درست متوجه شدند، ولی وقتی می خواهند مسئله را حل کنند آن را اجتماعی نمی‌کنند و فکر می‌کنند باید آن را به صورت امنیتی حل و فصل کنند. بزرگترین مشکل آقای روحانی نیز این است که نمی تواند مسئله را با جامعه در میان بگذارد. [...] زیرا توان همراه کردن جامعه با خود را ندارد."

عباس آخوندی گفته است که در ایران "دولت همیشه آئینۀ ساختار قدرت است" و مسئله این است که آیا دولت در ایران جامعۀ مدنی را نمایندگی می‌کند یا بالعکس "جماعتی که به صورت زیرپوستی در برخی نهادهای قدرت نفوذ کرده‌اند"؟ او معتقد است که نهادهای قدرت آکنده از همین "جماعت" پنهان و مدافع اقتصاد زیرزمینی و شبکۀ قاچاق است که نفوذشان در قدرت طی دو دورۀ ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد به اوج رسید. یعنی "در دوره ای که بیشترین درآمدهای ارزی کشور وجود دارد، [اما] با سیاست‌های اتخاذ شده در زمینۀ  مبادلات ارزی کشور آن قدر مانع ایجاد می‌کند و کشور را آن قدر ناامن می سازد که بیشترین فرار سرمایه" نیز صورت می‌گیرد.

آخوندی فرآیندهای انتخابات در جمهوری اسلامی را  به سود همین گروه های دارای نفوذ در قدرت و در اقتصاد غیررسمی دانسته و گفته است : "در این چهل سال فرآیندهای انتخابات به گونه‌ای پیش رفته که موانع ورود آزاد چه برای انتخاب شونده و چه برای انتخاب کننده بیشتر می‌شود و این مستقیماً روی کارآیی و کارآمدی دولت در جهت خلق سرمایه سیاسی و خلق سرمایه اجتماعی برای توسعۀ ایران اثر می‌گذارد."

به همین خاطر، عباس آخوندی گفته است که بیشترین آسیب ها به نهادهای جامعۀ مدنی در زمان احمدی نژاد وارد شد. او گفته است : "در دولت های نهم و دهم نهادهای مدنی در حالت استیصال بودند. [...] و در صنعت، صنعتگر مولد ما آخر کار باید خودش را رقیب نهادهای نظامی می دید. هیچ صنعتگری نمی تواند با نهاد نظامی رقابت کند." در آن دوره به گفتۀ وزیر پیشین دولت روحانی "معادل صد میلیارد دلار سهام بخش های دولتی بین همین نهادها توزیع یا واگذار شد" و در ایران گروهی از بازیگران اقتصادی شکل گرفت که "نمی‌توان آن را بخش خصوصی دانست."

آخوندی سپس گفته است که در نتیجۀ اقدام‌ها و رفتارهای دو دولت احمدی نژاد "در ایران تقریباً پنج دولت شکل گرفت و وقتی کشوری پنج دولت داشته باشد کارآمدی و کارآیی در آن بی معنی است." او سپس پرسیده است که مجلس شورای اسلامی فعلی که در کنترل گرایش عمدتاً برآمده از نیروهای نظامی و امنیتی یا همسو با آنها است "به وظیفۀ قانونگذاری‌اش عمل می‌کند یا کاملاً به عنوان دولت رقیب عمل می کند؟ هر روز مقرره ای می گذارد و می گوید اگر این کار را نکنی نقره داغت می کنم" و اساساً از دولت سلب اختیار و "قانون را از درون بی معنی" کرده است.  

آخوندی با اشاره به مصوبۀ اخیر مجلس برای مقابله با تحریم‌ها می گوید : "همین قانون ضدتحریم به این معنا است که دولت هیچ کاری نمی تواند بکند و آن را در انفعال کامل در برابر آمریکا قرار می‌دهد. [...] در واقع دولت را برای هر گونه ابتکار بین‌المللی خلع سلاح کرده‌اند."

عباس آخوندی سپس تصریح کرده است که این وضع تغییر نمی کند اگر درنیابیم که "قدرت برآیند نیروهای اجتماعی است." و "باید به کمک نهادهای مدنی مستقل از قدرت یک بردار اجتماعی اصلاح‌گر خلق" کرد. او گفته است : "اگر توانستیم این کار را بکنیم ممکن است اتفاقاتی رُخ دهد، وگرنه کار زیادی انجام نمی شود."

آخوندی گفته است که در حال حاضر وضعیت کشور بی سر و سامان است یا به گفتۀ او "کشور پر از عدم قطعیت است" و ایرانیان "هر لحظه منتظرند که اتفاقی بیفتد." به اعتراف آخوندی، "جامعه در حوزه های فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی به شدت ناآرام است." ولی "مردم در عین حال کاملاً حواس شان هست".