اول ماه مه، روز جهانی کارگر؛ بحران سفره‌های کارگری با شیوع کرونا: کارگر «گدا» نیست، حمایت دولتی «حق» اوست

کارگران ایران، قشر آسیب‌پذیری که برای بردن لقمه نانی بر سر سفره خانواده‌های خود و تامین نیازهای فرزندانشان، برای طرح مطالبات اولیه خود، با وجود سرکوب‌های خشن نیروهای امنیتی، حتی در گرمای ۵۰ درجه جنوب کشور، ناچار به برگزاری تجمعات اعتراضی بودند، در شرایط یک ساله اخیر و بحران ناشی از شیوع ویروس کرونا، با مشکلات مضاعف و بحران جدی روبرو شدند. شمار زیادی از کارگران، در نبود امنیت شغلی و عدم حمایت‌های کافی دولتی در این شرایط بحرانی بهداشتی، برای عبور از بیکاری، ناچار به انجام هرگونه کاری با هر دستمزدی شدند تا شرمسار خانواده‌های خود نباشند.

کارگران در ایران نیاز به حمایت دارند. تصویر آرشیوی © .

در آستانه روز جهانی کارگر، ده‌ها تشکل‌ کارگری و صنفی در داخل ایران، در بیانیه‌های جداگانه، برای برگزاری تجمعات فراخوان داده بودند و خواستار ایجاد یک شورای همکاری بین‌صنف‌های معترض برای مقابله با سیاست‌هایی شده بودند که جامعه کارگران ایران سالهاست برای تغییر آن فریاد می‌زنند. 

پایان دادن به امنیتی کردن اعتراض‌ها، انتقاد شدید از سیاست‌ها و رویکردهای جمهوری اسلامی ایران، لغو مجازات اعدام و شلاق، لغو احکام صادرشده علیه فعالان کارگری و صنفی، آزادی تشکل‌یابی، اعتراض و اعتصاب، برگزاری راهپیمایی و تجمع، آزادی احزاب و مطبوعات، آزادی اندیشه و بیان، لغواحکام صادرشده علیه فعالان کارگری و صنفی، از جمله مطالبات مطرح شده در یکی از این بیانیه‌هایی بود که در آستانه روز جهانی کارگر، برابر با اول ماه مه/۱۱ اردیبهشت، به امضا ۱۳ تشکل کارگری و صنفی رسیده است. 

روز جهانی کارگر در ایران، در سال ۱۴۰۰، در حالی گرامی داشته می‌شود که کارگران، خسته از پیگیری مطالباتشان، همچنان با وعده‌های محقق نشده، روبرو هستند. قشر زحمت‌کش جامعه که علاوه بر وعده‌های محقق نشده از سوی کارفرمایان و مسئولان، در یک سال گذشته به دلیل بحران ناشی از شیوع ویروس کرونا، با مشکلات فزاینده، از بیکاری تا اجبار برای انجام هر کاری، تنها برای کسب لقمه نانی، مواجه شدند. 

بحران ناشی از شیوع ویروس کرونا در ایران، که تاثیر مستقیم و غیرقابل انکاری بر این قشر جامعه داشته است، برخی از حرفه‌ها را از موجودیت انداخته و قشر کارگری را با چنان بحرانی روبرو ساخته است که کارگران برای بدست‌آوردن هر میزان دستمزد، حاضر و البته مجبور به انجام کارهای سخت و طولانی‌مدت شدند. 

کارگری که می‌گوید در ماه گذشته، تنها دو روز کار کرده‌ام، به امید پیدا کردن کار روزمزد، چنان با بحران روبرو شده است که اگر این وضعیت ادامه یابد توان فرستادن فرزندان خود به مدرسه را نخواهد داشت.

کارگر «گدا» نیست، اما حمایت دولتی «حق» اوست

کارگری که دغدغه نان دارد، آنگونه که دست‌هایش گواهی می‌دهد، بدنبال دست‌مزد بدون زحمت نیست، اما این حق اوست که در این شرایط بحرانی از کمک‌های دولتی بهره‌مند شود. اما نگاه خسته کارگر بیکار شده، بدلیل تعلیق برخی از فعالیت‌ها، این گواه را می‌دهد که «دولت یا هیچ کمکی به آنها نکرده است» (بر اساس گزارش رسانه‌های نزدیک به دولت) یا این کمک‌ها و بسته‌های حمایتی جوابگوی نیازهای اولیه آنان نبوده است.

گزارش خبرگزاری ایسنا، به مناسبت روز جهانی کارگر، هم تاکید کرده است: «بسیاری از کارگران که در شرایط بحرانی کرونا کار خود را از دست داده‌اند و دولت هیچ کمکی به آنها نکرده، از ترس پیدا نکردن کار مصاحبه نمی‌کنند اما تو در می‌یابی که چه درد عمیقی در سینه دارند، دردی که به مرهم نیاز دارد».   

همزمان با شیوع ویروس کرونا در ایران، برخی کارگاه‌ها یا با کاهش فعالیت یا با تعدیل نیرو روبرو شدند اما تجربه کشورهایی که دموکراسی و مقرراتِ حمایت از اقشار آسیب‌پذیر بر قوانین آنان حاکم است، نشان می‌دهد که نمی‌توان قشر کارگری را در چنین شرایط بحرانی به حال خود رها کرد و کارگری را که در طی سال‌ها بدنبال مطالبات محقق نشده خود، از جمله دستمزد ناکافی، حقوق معوقه، بیمه، امنیت شغلی و ... بوده، با یک بحران مضاعف، تامین معیشت، تنها گذارد و برای بهبود این شرایط هیچ تدبیری نیاندیشید.

بیش از نیمی از جامعه، زیر خط فقر؛ زنان کارگر آسیب‌پذیرترند

کارشناسان اقتصادی، خط فقر در ایران را در سال جاری (۱۴۰۰)، ۱۰ میلیون تومان (برای یک خانوار چهار نفره) اعلام کرده‌اند اما هنوز کارگران ایران دستمزد ۳ تا ۴ میلیون تومان دریافت می‌کنند. گزارش‌های پیشین رسانه‌های داخل ایران حاکی از آن بود که حدود ۸۰ درصد بیمه‌شدگان حداقل یا نزدیک به حداقل مصوب را دریافت می‌کنند.

بر اساس آمار رسمی، جامعه کارگری ایران با محاسبه‌ی بازنشستگان و خانواده‌های آنان حدود ۴۸ میلیون نفر برآورد می‌شود و در شرایطی که هرگونه اعتراض با خشونت سرکوب می‌شود، این قشر ضعیف اما پرتعداد جامعه، با تورم شتابانی روبرو است که تاثیر مستقیم خود را بر بیشترین کالاها و اقلام ضروری موجود در سبد معیشت خانوارها وارد می‌سازد. 

اما، کارگران زن که برای بدست‌آوردن فرصت‌های کار ناگزیر از پذیرش دستمزدهای کمتر از حداقل هم بوده و کار روزانه بیش از ۸ ساعت و محروم از حمایت‌های حداقلی موجود در قانون را نیز پذیرفته‌ و با کوچکترین اعتراضی در معرض اخراج و بیکاری قرار داشتند، در شرایط بحرانی ناشی از شیوع ویروس کرونا، با اخراج‌ و بیکاری‌های گسترده روبرو شدند. 

پانزده تشکل کارگری، در آستانه روز جهانی کارگر، در بیانیه‌ای، اعلام کردند: «بر اساس آمارهای موجود»، «با افزایش موج بیکاری‌ها و اخراج‌ها به بهانه پاندمی کرونا»، «۷۰ درصد زنان کارگر اخراج و از کار بیکار شدند».

با وجود تمامی مشکلات بر سر راه کارگران در ایران، بر اساس گزارش‌های منتشر شده از سوی تشکل‌های کارگری و صنفی، کارگران ایران در طی یک سال گذشته، «در شرایطی که توازن قوا به نفع آنان نبوده» و «فعالین کارگری و دیگر جنبش‌های اجتماعی زیر سرکوب چندلایه و نظام‌مندی قرار داشتند»، «مبارزه خستگی‌ناپذیری را به پیش برده‌اند».

فعالان کارگری و در کنار آنان تشکل‌های صنفی و کارگری که به دنبال احقاق حقوق تضییع شده‌ی خود هستند، حاکمیت در ایران را بعنوان عاملان اصلی در ایجاد مشکلات و وضعیت کنونی می‌شناسند و همزمان برگزاری اعتصابات و ایجاد تشکل‌های آزاد و مستقل کارگری را بعنوان حق مسلم کارگران برشمرده و گسترش همبستگی در مبارزات پیش‌رو را تنها راه رهایی کارگران به دست خود عنوان نموده‌اند، مبارزاتی که از اول ماه مه ۱۸۸۶ در ایالات متحده آمریکا شعله‌ور شد اما همچنان پس از بیش از یک قرن بعنوان اصلی‌ترین مطالبات کارگری در برخی از کشورهای جهان از جمله در ایران فروکش نکرده است.