سوتلانا آلکسی‌یویچ، برندۀ نوبل ادبیات: شریف بودن کار دشواری است
خانم "سوتلانا آلکسی‌یویچ"، نویسندۀ روسی‌زبان تبعۀ کشور بلاروس، جایزۀ نوبل ادبیات سال ۲۰۱۵ را برنده شد. از او به عنوان یکی از نامزدهایی که "بخت زیاد" دارند نام برده شده بود. سوتلانا آلکسی‌یویچ که گزارش‌های مستند خود را از جنگ یا فجایع بزرگ در قالب ادبی می‌نویسد، به ویژه بر شخصیت آدم‌هایی که تحت رژیم شوروی ساخته شده‌اند، دقت کرده است.
نتشر شده در: : روزآمد شده در
روز پنجشنبه ۸ اکتبر در استکهلم، آکادمی نوبل نام برندۀ جایزۀ ادبیات را رسماً اعلام کرد.
سوتلانا آلکسی‌یویچ* که «صدای مخالف در یکی از آخریم رژیم‌های غیردموکراتیک اروپا» وصف شده، ۶۷ سال دارد و چهاردهمین زنی است که برندۀ نوبل می‌شود.
دبیر آکادمی نوبل گفت: «ما خبر را تلفنی به او دادیم و وی فقط پاسخ داد: فوق‌العاده است!».
بعد از اعلام خبر دریافت جایزه، سوتلانا آلکسی‌یویچ در یک کنفرانس مطبوعاتی که در شهر مینسک (پایتخت بلاروس) در دفتر یک روزنامۀ مخالف دولت تشکیل شد گفت: «این جایزه نه تنها برای من، که برای فرهنگ و کشورم که همیشه زیر فشار بوده، پاداش مهمی است».
او افزود: «امروزه شریف بودن کار خیلی دشواری است اما هیچگاه نباید با قدرت زورگو کنار بیاییم».
او گفت: «مقامات بلاروس و رئیس جمهور این کشور چنین وانمود می‌کنند که من وجود ندارم».
رئیس جمهور و دولت بلاروس تاکنون به خبر اعطای نوبل به یک شهروند بلاروس واکنشی نشان نداده‌اند اما وزیر فرهنگ روسیه به خانم سوتلانا آلکسی‌یویچ تبریک گفت.
سوتلانا آلکسی‌یویچ که در سال ۱۹۴۸، در غرب اوکراین - در اتحاد جماهیر شوروی سابق- به دنیا آمده، سال‌های اختناق را به خوبی به یاد دارد و در بارۀ آن زیاد نوشته است.
منتقدان معمولاً بر خصوصیت «روزنامه‌نگارانۀ» رمان‌های او تأکید دارند. وی که در دانشکدۀ خبر‌نگاری شهر "مینسک" تحصیل کرده، از همان سال‌های دانشجویی شروع به ضبط صداهای زنانی کرد که در جنگ دوم جهانی شرکت داشتند. نخستین رمان او در سال ۱۹۸۵ به اسم "جنگ، سیمای زنانه ندارد"، بر اساس همین خاطرات شاهدان جنگ نوشته شد.
تمامی آثار سوتلانا آلکسی‌یویچ به زبان روسی است.
زبان بلاروس که در کنار روسی یکی از دو زبان رسمی کشور بلاروس محسوب می‌شود، عملاً در شهرهای بزرگ منزوی شده و تقریباً به زبانی محلی و روستایی تقلیل یافته است. رژیم بلاروس که به مسکو بسیار نزدیک است، نظر مثبتی به این زبان ندارد.
سوتلانا آلکسی‌یویچ در بارۀ اشغال افغانستان توسط شوروی و جنگ فرسایندۀ آن و همچنین در بارۀ فاجعۀ چرنوبیل آثاری دارد. این کتاب‌ها همچنان در کشور بلاروس ممنوع است. با اینحال، گفته می‌شود که به رغم ممنوعیت، آثار وی در میان هم‌وطنانش به خوبی شناخته شده و محبوب است.
آکادمی نوبل در بارۀ او می‌نویسد: «سوتلانا آلکسی‌یویچ، طی سی چهل سال اخیر به شناخت دقیق انسان دست‌پروردۀ رژیم شوروی مشغول بوده است... آثار او نه روایت رویدادها، که روایت عواطف است».
سوتلانا آلکسی‌یویچ امروزه همان روش قدیمی خود را ادامه می‌دهد و برای تدارک رمان‌هایش، گاه به مدت چندین سال روایت‌ها و خاطرات شاهدان رویدادهای مهم تاریخی را جمع‌آوری می‌کند.
سوتلانا آلکسی‌یوی بعد از انتشار رمان "تابوت رویین" (تابوتی از روی - ۱۹۹۰) که در بارۀ جنگ افغانستان است، نسبتاً شهرت یافت.
اما انتشار گزارش داستان‌وارۀ او در بارۀ "چرنوبیل"، "چرنوبیل: گزارشی از جهان بعد از فاجعه"، که در سال ۱۹۹۷ به چندین زبان ترجمه شد، برای او اعتباری اروپایی به بار آورد.
وی در سال ۲۰۱۳ جایزۀ "صلح" نمایشگاه کتاب فرانکفورت را برنده شد.
آخرین اثر او به نام "پایان انسان سرخ یا زمانۀ سحر زدوده"، در سال ۲۰۱۳ به زبان فرانسه ترجمه و منتشر شد و جایزۀ "مدیسی" را در بخش جستار برنده شد.
سوتلانا آلکسی‌یویچ، نخستین نویسندۀ تبعۀ بلاروس است که برندۀ نوبل می‌شود. قبل از اعلام رسمی نام او، رسانه‌ها به کرات از وی به عنوان «بخت اول» سخن گفته بودند.
او بزودی جایزۀ خود را (هشت میلیون کرون سوئد، معادل ۸۶۰هزار یورو) طی مراسمی در استکهلم دریافت خواهد کرد.
* Svetlana Alexievitch
دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید
آبونه شوید