مدیریت بحران کروُنا در نخستین کشورهای آسیاییِ درگیر با این ویروس

‌فیلیپین، هُنگ کنگ، کرۀ جنوبی و سنگاپور جزو نخستین کشورهای آسیایی بودند که پس از چین با کروُناویروس جدید درگیر شدند. با این حال، توانستند راه پیشرویِ آن را سد کنند. چگونه از عهدۀ این کار عظیم برآمدند؟ به عبارت بهتر، چگونه بحرانِ کروُنا را مدیریت کردند تا تلفات جانی را به حداقل برسانند؟ امروز ۲ آوریل شُمار مبتلایان و جان باختگان این چهار کشور درقیاس با شمار مبتلایان و جان باختگان ویروس کوُوید ۱۹ در بسیاری از کشورهایی که سپس گرفتار کروُنا شدند، بسیار ناچیز به نظر می رسد. فیلیپین (۲۳۱۱ بیمار و ۹۶ جان باخته)، کرۀ جنوبی (۹۹۷۶ بیمار و ۱۶۹ جان باخته)، سنگاپور (۱۰۰۰ بیمار و ۴ جان باخته)، هُنگ کنگ (کمتر از ۷۰۰ بیمار و کمی بیش از ۳۰ جان باخته). اگر این آمارها را با آمارهای رسمی کشورهایی مانند ایتالیا، اسپانیا، فرانسه، بریتانیا و ایران مقایسه کنیم، متوجه کارآمدی مدیریت دولت های آن کشورها خواهیم شد.

‌فیلیپین، هُنگ کنگ، کرۀ جنوبی و سنگاپور جزو نخستین کشورهای آسیایی بودند که پس از چین با کروُناویروس جدید درگیر شدند. با این حال، توانستند راه پیشرویِ آن را سد کنند. © .

ویروس بیماری کوُوید ۱۹ در دسامبر ۲۰۱۹ از شهر ۱۱ میلیونیِ «ووهان»، مرکز ایالتِ «هوبای» چین، به راه افتاد و با سرعتی حیرت انگیز سراسر آن ایالت را درنوردید و از آنجا به دیگر شهرهای بزرگ چین مانند پکن و شانگهای و شِنژِن رسید. دکتر لی وِنلیانگ، چشم پزشک ۳۳ سالۀ ووهان، نخستین پزشکی بود که در ۳۰ دسامبر متوجه آن ویروس شد و دربارۀ آن به همکارانش هشدار داد. در ۳ ژانویۀ ۲۰۲۰ پلیسِ شهر «ووهان» دکتر «لی» را به «دفتر امنیت عمومی» فراخواند و در اخطاریه ای که به امضای او رساند از او خواست از انتشار دروغ در اینترنت که نظم عمومی را به هم می زند، خودداری کند. دکتر «لی» در ۸ ژانویه هنگام معاینۀ بیماری در بیمارستان به ویروس کروُنا مبتلا شد و در ۶ فوریه در بیمارستان مرکزی «ووهان» درگذشت. 

گسترش شتابانِ ویروس دولت چین را مجبور به اعتراف کرد. در ۷ ژانویۀ ۲۰۲۰ یعنی یک روز پیش از مبتلا شدن دکتر «لی» به ویروس کروُنا، مقاماتِ «بهداشت و درمانِ» چین خبر کشف آن را اعلام کردند. رهبران چین در آغاز امیدوار بودند پزشکان و دانشمندانِ چینی در زمان اندکی بتوانند چاره‌¬ای برای جلوگیری از انتشار ویروس کروُنا پیدا کنند. به همین سبب، ابعاد واقعی بحران را پنهان می کردند. اما هنگامی که مرگ و میر فزونی گرفت و بر شُمار مبتلایان هزار هزار افزوده شد، از پنهان کردن حقیقت دست برداشتند.

کروُناویروس از شهرهای ووهان، پکن، شانگهای و شِنژِن نخست وارد هُنگ کنگ، تایوان و کشورهای نزدیک چین مانند ژاپن، کرۀ جنوبی و تایلند شد و سپس به بعضی کشورهای دیگر آسیایی مانند سنگاپور، فیلیپین، اندونزی و هند و هم زمان به چند کشور اروپایی رسید و سرانجام سراسر عالم را درنوردید. تاکنون در بسیاری از کشورها از جمله در چین یعنی در خاستگاه اصلی ویروس توانسته اند آن را مهار کنند. اما در  بسیاری دیگر از جمله ایران و آمریکا و چند کشور اروپایی مانند ایتالیا، اسپانیا، فرانسه، آلمان، بریتانیا، هلند و در بعضی کشورهای افریقایی مانند افریقای جنوبی، مصر، مراکش و الجزایر ویروس کروُنا افسار گسیخته می تازد و هر روز ده ها بلکه صدها نفر را به کام مرگ می کشاند. 

تحقیقات دربارۀ علل پیشروی، توقف یا پسروی این ویروس در کشورهای گوناگونِ جهان ادامه دارد. برپایۀ اطلاعاتی که تاکنون در این باره در اختیار همگان قرار داده اند می توان با خطوط کلیِ سیاست بعضی دولت های آسیایی در مدیریت بحران کروُنا کم و بیش آشنا شد. به بعضی از آن ها نظری می افکنیم.

فیلیپین

نخستین بیمار مبتلا به کروُناویروس در بیرون از خاک چین  روز یکشنبه ۲ فوریه ۲۰۲۰ در فیلیپین درگذشت. او مرد چینی ۴۴ ساله ای بود که با همسر ۳۸ ساله اش از ووهان وارد مانیل، پایتخت فیلیپین، شده بود. کمی پیش از مرگ او دولت فیلیپین اعلام کرد که چینی ها دیگر نمی توانند وارد فیلیپین شوند. دولت به فیلیپینی ها نیز دستور داد که از رفتن به چین، هُنگ کنگ و ماکائوُ (شبه جزیرۀ خودمختار چین) خودداری کنند.  مجمع الجزایر فیلیپین با جمعیتی نزدیک به ۱۱۰ میلیون نفر جزو نخستین کشورهای درگیر با کروُناویروس بود. اما آن کشور توانست به موقع جلو پیشروی کرونا را بگیرد و تاکنون شمار بیماران کوُوید ۱۹ در آن کشور کمی بیش از ۲۰۰۰ نفر و شمار جان باختگان درمجموع ۹۶ نفر بوده است.

مجمع الجزایر فیلیپین در ۱۵ مارس ۱۴۰ بیمار کوُوید ۱۹ و در مجموع ۱۲ جان باخته داشت. در آن روز دولت دستور داد ۴۱ شهر آن کشور از جمله پایتخت ۱۲ میلیونی آن، مانیل، دروازه های خود را ببندند. بیشتر اداره های دولتی تا ۱۴ آوریل تعطیل شد. ارتش در همۀ شهرها از ساعت ۸ شب تا ۵ صبح مقررات حکومت نظامی برقرار کرد و هرگونه گردهمایی را ممنوع کرد. با این حال، مردم را به ماندن در خانه ها دعوت نکرد. مردم در شهرهای خود می توانستند به شرط داشتن ماسک جا به جا شوند. ۱۶۰۰ مأمور پلیس در ۵۶ نقطۀ جاده های کشور به کنترل رفت و آمد مردم پرداختند. تنها کسانی حق عبور داشتند که ثابت می کردند در شهر کار می کنند.

هُنگ کنگ

دومین بیمار مبتلا به کروُناویروس در بیرون از خاک چین روز سه شنبه ۴ فوریه در هُنگ کنگ جان سپرد. او مرد ۳۹ سالۀ هنگ کنگی بود که در ۲۳ ژانویه از ووهان بازگشته بود و پس از آشکار شدن نشانه های بیماری به توصیۀ پزشکان در قرنطینه قرار گرفته بود. مقام های هنگ کنگی در آغاز نمی خواستند همۀ مرزهای کشور را به روی چین ببندند، اما زیر فشار هزاران پزشک و پرستار سرانجام به بستن مرزهای کشور تن دادند. سپس دانشگاه ها و اداره های دولتی را تا ۲۰ آوریل تعطیل کردند و هم زمان، از شهروندان «ووهان» خواستند که هرچه زودتر هنگ کنگ را ترک کنند. همۀ مسافران چینی و خارجی نیز که دو هفته پیش از ورود به هنگ کنگ پا به خاک چین گذاشته بودند، قرنطینه شدند.

دولت از همان آغاز تصمیم گرفت به وظیفۀ اطلاع رسانی اش صادقانه عمل کند و آمار واقعیِ بیماران و جان باختگان را در اختیار شهروندان قرار دهد. روزنامه ها هر روز بی آنکه هویت بیماران را آشکار کنند، اطلاعاتی دربارۀ یک یک مبتلایان در اختیار همگان قرار می دادند. محل کار، مسیر و محل های رفت و آمد آنان را به مردم اطلاع می دادند تا پیش از ضد عفونی به آنجاها نروند. دولت همۀ کسانی را هم که با بیماران در تماس بودند، قرنطینه می کرد.

هنگ کنگی ها به مقرراتی که دولت شان تعیین کرده بود تن دادند. دولت قول داد به هریک از شهروندانش ۱۲۰۰ دلار یارانه بپردازد و کاهش ۱۰۰ درصدی مالیات بر سود را تا میزان ۲۰ هزار دلارِ هنگ کنگ و نیز کاهش ۱۰۰ درصدی مالیات بر دستمزد را تا میزان ۲۰ هزار دلار هنگ کنگ به اجرا گذاشت. 

در ۱۵ مارس شمار بیماران کوُوید ۱۹ در هنگ کنگ ۱۵۰ نفر و شمار جان باختگان ۴ نفر بود. دوهفته بعد، در ۲۸ مارس شمار مبتلایان به ۶۷۲ نفر و شمار جان باختگان به ۳۱ نفر رسید. به همین سبب، دولت بر سختگیری اش افزود. شش ماه زندان و پرداخت جریمه تا ۳۰۰۰ دلار هنگ کنگ کیفر کسانی است که مقررات را رعایت نمی کنند.

 کرۀ جنوبی

کشور ۵۰ میلیونیِ کرۀ جنوبی جزو نخستین کشورهایی بود که با کروُناویروس درگیر شد. نخستین بیمار کره ای مبتلا به ویروس کروُنا در ۲۰ ژانویه اعلام شد. دولت بی درنگ مدرسه ها را تعطیل کرد؛ راه‌های دریایی را بست؛ پرواز هواپیماهای مسافربری را به ۱۳۶ کشور جهان معلق کرد و رفت و آمد به کره جنوبی و صدور ویزا را متوقف کرد. هنگامی که نخستین بیمار کره ایِ مبتلا به بیماری کوُوید ۱۹ در ۲۰ فوریه در شهر چانگدوُ جان سپرد، دولت آزمایشِ کروُنا را در سطح گسترده ای به کار بست.

کرۀ جنوبی در مدیریتِ بحران از روش چینی ها که رُکن اصلی آن قرنطینه و حبس مردم در خانه ها بود پیروی نکرد. آن کشور استراتژی مقابله با بحرانِ کروُنا را بر سه اصل استوار کرد: تشخیص، آزمایش و درمان. به گزارش رویترز، در ۲۷ فوریه مقام های کره ای نمایندگان ۲۰ آزمایشگاه خصوصی کشور را فراخواندند و از آنان خواستند هرچه زودتر آزمایش گستردۀ کروُنا را آغاز کنند. بیش از ۱۰۰ آزمایشگاه بزرگ برپا شد. دولت چهار شرکت بزرگ دارویی را با دادن مجوز و امکانات مالی مأمور تولید «کیت آزمایش» کرد. این شرکت ها هر هفته ۱۴۰ هزار کیت تولید می کردند. 

آزمایشگاه های سیار در مراکز خرید، جاده ها و در پای ساختمان های مسکونی نیز به آزمایش کره ای ها پرداختند. تیم های سیار در روستاها و دورترین نقاط کشور نیز دست به کار شدند. وزارت بهداشت هر روز بی هیچ سانسوری شمار مبتلایان به ویروس کروُنا را در محله های شهرها و مناطق گوناگون کشور اعلام می کرد. هر کره ای که نتیجۀ آزمایش کروُنایش مثبت بود، خود را در خانه اش قرنطینه می کرد و برنامه ای در موبایلش نصب می شد تا مردم بی آنکه به هویت او پی ببرند، از طریق گوشی هاشان از محل حضور او آگاه شوند. چنین بود که کره ای ها توانستند کروُناویروس را از پیشروی بازدارند.

سنگاپور

نخستین بیمار مبتلا به ویروس کروُنا در سنگاپور در ۲۰ ژانویه شناسایی شد. او مرد چینی ۶۶ ساله ای بود که با خانواده اش از شهر «ووهان» به سنگاپور آمده بود. او را همراه پسر ۳۷ ساله اش در بیمارستانی بستری کردند. کسانی هم که در هواپیما در کنار او نشسته بودند برای آزمایش شناسایی و فراخوانده شدند. در ۱۴ فوریه شمار رسمی مبتلایانِ به کروناویروس جدید در سنگاپور ۵۸ نفر بود. کشور کوچک سنگاپور با جمعیتی کمی بیش از ۶ میلیون و دویست هزار نفر جزو کشورهایی بود که پس از چین کروُناویروس در آن ها پیش می تاخت. اما رهبران آن کشور توانستند بی آنکه به قرنطینۀ سراسری متوسل شوند جلو پیشروی کروُناویروس را بگیرند.

نخستین کاری که آنان کردند این بود که پس از شناسایی نخستین بیماران مبتلا به کوُوید ۱۹ رد پای آنان را در روزها و ساعت های پیش از بیماری گرفتند تا به عزیمت گاه ویروس برسند. پس از آنکه مسیر ویروس را از آغاز تا انجام به دقت شناسایی کردند، همۀ کسانی را که به گونه ای در آن مسیر قرار گرفته بودند با روش های پلیسی وادار به قرنطینۀ اجباری کردند. پلیس حتی کسانی را که در قرنطینه اجباری قرار گرفته اند با تلفن ویدئویی کنترل می کند تا مطمئن شود که پا از خانه بیرون نگذاشته اند. تا ۶ ماه زندان و در حدود ۶ هزار یورو جریمه کیفری است که برای خاطیان در نظر گرفته اند.

در سنگاپور شمار رسمی مبتلایان به کوُوید ۱۹ در روز پنجشنبه ۲ آوریل ۱۰۰۰ نفر و شمار رسمی جان باختگان این بیماری ۴ نفر اعلام شده است.