آیا آلمان با انتخابات پیش رو با یک ثبات ۱۶ ساله وداع می‌کند؟
روز ۲۶ سپتامبر/ ۴ مهر، ۶۰ میلیون و ۴۰۰ هزار تن از شهروندان آلمان می توانند در مهمترین انتخابات پس از وحدت دو آلمان شرکت کنند. این انتخابات از آن جهت اهمیت تاریخی دارد که آنگلا مرکل پس از ۱۶ سال رهبری موفق کشوردر اوج بحران های پیاپی، از صحنه خارج می شود، اما جانشینی که از فرهمندی و نفوذ او در میان مردم برخوردار باشد وجود ندارد.
نتشر شده در:
نخستین دولت تحت هدایت آنگلا مرکل در سپتامبر سال ۲۰۰۵ در شرایطی قدرت را در دست گرفت که آلمان هنوز از زیر فشار هزینه‌های کمرشکن وحدت دو آلمان و بازسازی ویرانه‌های به یادگار مانده از ۴۰ سال حاکمیت حزب واحد سوسیالیستی آلمان شرقی خارج نشده بود.
در آن زمان، هیچکس تصور نمی‌کرد که بانوی جوان و کمتر شناخته شده‌ای با لقب کنایه آمیز «نورچشمی هلموت کُهل» از شرق آلمان بیاید، یکی از بزرگترین قطب‌های اقتصادی جهان را برای چهار دوره پیاپی اداره کند و در پایان به القابی نظیر «مادر ملت» و «حلال بحران های بزرگ» مفتخر شود.
حالا، پایان ماموریت طولانی زنی که خود گفته است شاید برای دوران بازنشستگی زندگی در ایالات متحده آمریکا را برگزیند، همزمان شده است با انتخاباتی که نتایج آن هرچه باشد، بعید به نظر می‌رسد ثبات و آرامش دوران مرکل را به جامعه آلمان بازگرداند.
جای خالی یک سنگین وزن
سه حزب اتحاد دموکرات مسیحی (حزب مرکل)، حزب سوسیال دموکرات و حزب سبزها هرکدام یکی از رهبران برجسته خود را نامزد مقام صدراعظمی آلمان کرده‌اند. از اتحاد دموکرات مسیحی آرمین لاشت نخست وزیر ایالت پرجمعیت نوردراین وستفالن، از حزب سوسیال دموکرات اولاف شولتس وزیر دارائی و قائم مقام فعلی مرکل و از حزب سبزها خانم آنالنا بائربوک از چند ماه پیش رقابت تنگاتنگی را برای پیروزی بر یکدیگر و ورود به کاخ صدراعظمی برلین آغاز کرده‌اند.
هر سه نامزد جانشینی خانم مرکل در دوران رقابت‌های انتخاباتی مجبور شده‌اند حمله‌های تبلیغاتی را دفع کنند. شاید به همین دلیل است که در نظرسنجی‌های متعددی که ظرف ۶ هفته جاری انجام شده، سه نامزد به لحاظ تعداد هواداران خود فراز و فرودهای متعددی را تجربه کرده‌اند تا سرانجام شاهین بخت ظاهرا بر شانه اولاف شولتس، قائم مقام مرکل بنشیند که یک وکیل مبرز دادگستری نیز هست. اما هر سه نامزد، همچنان سیاستمدارانی سبک وزن‌اند و جای سیاستمدار سنگین وزنی مثل مرکل در میان آن‌ها خالی است.
یک انتخابات پرهیجان
ناظرانی که انتخابات پارلمانی آلمان را در دوره های متعدد پی گیری کرده‌اند، بر این نظرند که نتیجه نظرسنجی‌های پیش از انتخابات الزاما با نتیجه شمارش آراء در روز برگزاری انتخابات منطبق نخواهد بود و حتی می‌تواند بسیار متضاد باشد.
با این همه، به نظر می رسد انتظار و هیجان تا آخرین لحظه ادامه داشته باشد، تا آنجا که روزنامه مرکور روز دوشنبه ۲۰ سپتامبر می‌نویسد: «آلمان در آستانه انتخابات ۲۶ سپتامبر نفس در سینه حبس کرده، زیرا هرگز رقابت‌ها به اندازه امروز تنگاتنگ نبوده است». نتیجه تازه ترین نظرسنجی‌ها روشن است: «حزب سوسیال دموکرات از اتحاد دموکرات مسیحی و حزب سبزها پیشی گرفته است، اما میان پژوهش‌های بنیادهای مختلف اختلافات کوچکی وجود دارد که در عین حال می‌توانند بسیار تعیین کننده باشند. سرنوشت ائتلاف احزاب برای تشکیل دولت آینده به آرای بسیار اندکی بستگی خواهد داشت».
نقش تعیین کننده حفاظت از محیط زیست
آلمان فدرال در زمینه کنترل آلاینده‌های زیست محیطی و استفاده از انرژی‌های پاک پیشرو است. با این حال، از زمانی که سیل ویرانگر اواخر ماه ژوئیه امسال صدها قربانی گرفت، هزاران خانواده را بی خانمان کرد و ده‌ها میلیارد یورو خسارت وارد ساخت، انتظار مردم در این زمینه بازهم بالا رفته و مقابله با گرمایش زمین، تعطیل نیروگاه‌های اتمی و ذغال سنگی و گسترش انرژی‌های پاک جایگاهی بسیار مهم در مبارزات انتخاباتی احزاب یافته است.
روز جمعه ۲۴ سپتامبر و دو روز مانده به برگزاری انتخابات، سه نامزد مقام صدراعظمی که تاکنون در سه میزگرد تلویزیونی کوشیده‌اند با اعلام مواضع خود آرای بیشتری را کسب کنند، بر سر برنامه‌ای که برای حفاظت از محیط زیست و کاهش آلاینده‌ها تدارک دیده‌اند به بحث خواهند پرداخت. بسیاری از ناظران بر این باورند که ممکن است همین بحث تلویزیونی سبب جذب میلیون‌ها رای دهنده به سمت آنالنا بائربوک نامزد حزب سبزها شود و در نهایت باز هم یک سیاستمدار زن جای آنگلا مرکل را در کاخ صدراعظمی بگیرد.
آخرین بررسی‌ها نشان داده است که تا روز دوشنبه ۲۰ سپتامبر هنوز ۳۸ درصد صاحبان حق رای در آلمان تصمیم نهائی خود را برای این که به چه کسی رای بدهند نگرفته‌اند. هر سه کاندیدا امیدوارند که در آخرین فرصت‌ها بتوانند نظر اکثریت این شهروندان بلاتکلیف را به سمت خود جذب کنند.
مرکل، یک شخصیت تاریخی؟
هرچند که در تازه ترین نظرسنجی‌ها نامزد حزب سوسیال دموکرات از دو نامزد دیگر پیشی گرفته، او نیز نفوذ و فرهمندی آنگلا مرکل را ندارد و حتی گفته می‌شود که دلیل موفقیت او این است که در چهار سال گذشته به عنوان قائم مقام صدراعظم و وزیردارائی در رکاب مرکل بوده است.
در مجموع چنین به نظر می‌رسد که پس از شخصیت‌های بزرگی مثل کنراد آدناور، ویلی برانت و هلموت اشمیت، آنگلا مرکل به احتمال زیاد آخرین صدراعظمی خواهد بود که هم در عرصه بین‌المللی و هم در عرصه داخلی صاحب وجاهت و اقبال بلند بوده و در تاریخ آلمان جایگاه ویژه‌ای خواهد یافت.
حضور طولانی مرکل در کاخ صدراعظمی آلمان سبب شد که در شانزده سال گذشته زنان این کشور به اعتماد به نفس بالائی برسند. در هریک از کابینه‌های چهارگانه مرکل، زنان سهمی نسبتا خوب داشتند و از همه مهم تر این که او در دو دولت آخر خود وظیفه هدایت وزارت دفاع را به اورزولا فون در لاین رئیس فعلی کمیسیون اروپا و آنه گرت کرامپ کارنباور سپرد.
میراث مرکل برای جانشین او
مرکل، آلمان را در شرایطی تحویل دولت آینده می‌دهد که در پی بحران‌های حل شده مالی و مهاجران، هنوز این کشور با سه بحران حل نشده و سنگین روبرو است:
ـ دولت‌های اول تا سوم مرکل نه تنها برای تنظیم بودجه خود وام تازه‌ای نگرفتند، بلکه هر سال حدود ۲۰ تا ۴۰ میلیارد درآمد مازاد مالیاتی هم داشتند. اما دولت چهارم مرکل ناگزیر شد برای مقابله با آسیب‌های اقتصادی کرونا حدود ۲۰۰ میلیارد یورو وام بگیرد. مسئولیت بدهی‌ها را در عمل اولاف شولتس وزیردارائی و قائم مقام مرکل به عهده دارد که احتمال رسیدن او به مقام صدراعظمی کم نیست. بنابراین اگر او به کاخ صدراعظمی برلین وارد شود، بار سنگینی را به دوش خواهد داشت و چه بسا که ناگزیر شود سیاست ریاضت اقتصادی را در پیش بگیرد که با توجه به شرایط امروز آلمان بی تردید به نارضائی های موجود دامن خواهد زد.
ـ بحران هزینه‌های مسکن، خدمات شهری، سوخت و مواد غذائی که در دو سال گذشته به شدت افزایش یافته چالش دیگر پیش روی دولت تازه خواهد بود. این افزایش قیمت به ویژه در عرصه مسکن چنان شتاب گرفته که در هفته‌های گذشته گروه‌های بزرگی از مستاجران را در برلین و چند شهر دیگر به خیابان‌ها کشاند. امروز، دستیابی به مسکن مناسب، اعم از اجاره یا خرید، در شهرهای بزرگ آلمان به یک رویای دست نیافتنی تبدیل شده است. به همین دلیل، مهاجرت های داخلی روندی معکوس یافته و برخلاف دهه‌های گذشته، این شهرنشینان هستند که به مناطق روستائی و کشاورزی مهاجرت می‌کنند، زیرا در آنجا امکان تهیه زمین و ساختمان مناسب تر هنوز وجود دارد.
ـ بحران دیگری که دولت و مجلس آینده به ارث خواهند برد، مسئله انتقال همکاران بومی آلمان از افغانستان به این کشور است که در حال حاضر زیر سایه هیاهوی انتخابات از دایره توجه افکار عمومی بیرون رانده شده است، اما به محض آن که سروصدای انتخابات بخوابد، بی تردید نخستین بحث مجلس آینده خواهد بود.
از چند هفته پیش این بحث ادامه دارد که باید یک کمیسیون ویژه در مجلس آینده سهل انگاری وزارت خارجه و وزارت دفاع آلمان را در مورد انتقال به موقع همکاران بومی ارتش و سایر نهادهای آلمانی از افغانستان مورد بررسی قرار دهد. این دو وزارتخانه تا همین جا به اهمال کاری شدید در این زمینه متهم اند و هم خانم آنه گرت کرامپ کارنباور وزیر دفاع و هم هایکو ماس وزیرخارجه آلمان به این امر اذعان کرده اند و به شدت مورد انتقاد قرار دارند. حتی صدای سیاستمداران منتقدی که فریاد می کشند این دو باید برکنار شوند، در غوغای انتخابات خاموش نشده است. کرامپ کارنباور عضو حزب دموکرات مسیحی و هایکو ماس عضو حزب سوسیال دموکرات است که چه بسا در کنار هم دولت ائتلافی آینده را تشکیل دهند، به همانگونه که دولت چهارم آنگلا مرکل از ائتلاف این دو حزب تشکیل شده است.
کدام نیروها با کدام برنامه؟
این که کدامیک از سه نامزد جانشینی آنگلا مرکل قدم به کاخ صدراعظمی بگذارد، با توجه به کم رنگی نفوذ اجتماعی این هرسه، چندان مهم نیست. مهم تر آن است که دولت آینده از کدام احزاب با کدام برنامه‌ها تشکیل شود و چقدر در زمینه سه بحران موجود موفق باشد. تنها کافی است روند بدهکاری دولت برای حل بحران ناشی از کرونا یکی دو سال دیگر ادامه یابد و تدبیری برای مهار تورم اتخاذ نشود. در این صورت، بزرگترین قطب اقتصادی اتحادیه اروپا ناگزیر است رویای ثبات و آرامش دوران ۱۶ ساله نخستین صدراعظم زن تاریخ خود را برای همیشه به خاک بسپارد.
مرکل، نه تنها در زمینه حل بحران‌های داخلی آلمان، از جمله بحران پناهندگان سال ۲۰۱۵، بلکه در زمینه بحران‌های اتحادیه اروپا مثل چشم انداز تیره ورشکستگی یونان، تشکیل صندوق نجات یورو و مشارکت در رهبری متین اتحادیه اروپا در برابر فشارهای سنگین دولت ترامپ دست کم از نظر سیاستمداران اروپائی موفق بود، آیا جانشین او خواهد توانست دست کم ثبات اقتصادی آلمان را به این کشور بازگرداند؟ آیا صدراعظم آینده می‌تواند سرانجام راه حلی اصولی برای نجات همکاران بومی ارتش و سایر نهادهای آلمانی از خطر طالبان بیابد؟ دولت ائتلافی توانائی آن را خواهد داشت که بن بست مسکن و تورم را برای طبقه متوسط آلمان بازکند؟
این‌ها پرسشی هائی هستند که دست کم تا پایان سال جاری پاسخ دادن به آن بسیار دشوار است.
دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید
آبونه شوید