هفتاد و پنجمین سالروز تاسیس اشپیگل: دردسرهای روزنامه‌نگاری افشاگرانه
چهارم ژانویه امسال برابر بود با هفتاد و پنجمین سالگرد هفته نامه اشپیگل. این نشریه آلمانی که اکنون به قلب یک شرکت بزرگ مطبوعاتی تبدیل شده است، دو سال پس از جنگ جهانی دوم تاسیس شد. اشپیگل برای نخستین بار نقش انتقادی و افشاگرانه را در رسانه های آلمان جا انداخت و به همین دلیل همواره با دردسرهای بزرگ روبرو شد، اما همواره پیروز میدان بود، چون استانداردهای حقوقی را رعایت می کرد.
نتشر شده در:
به مناسبت هفتاد و پنجمین سالگرد بنیادنگذاری اشپیگل، این هفته نامه دست به ابتکار جالبی زده است که می تواند افراد زیر ۷۵ ساله را در سراسر جهان به تکاپوئی تازه وادارد: در پایگاه اینترنتی این هفته نامه، هر علاقمندی می‌تواند با کلیک کردن روی یک لینک مخصوص، تاریخ تولد خود را ثبت کند. با اینکار، فرد علاقمند به مجله ای دسترسی پیدا می کند که در هفته تولد او منتشر شده و تصویری از زمان تولد خود به دست می آورد.
شمارگان هفته نامه اشپیگل که ۷۵ سال پیش تنها ۱۵ هزار نسخه بود، در حال حاضر به حدود ۷٠٠هزار نسخه می رسد. از دهه ۱٩٩٠ میلادی به این سو، اشپیگل بخش اینترنتی "اشپیگل آنلاین" را نیز راه اندازی و اداره کرده است که خود صدها هزار کاربر دارد. در هفتاد و پنجمین سالگرد یکی از پرنفوذترین رسانه های سیاسی و اجتماعی آلمان، این هفته نامه با ابتکار تازه امیدوار است تعداد خوانندگان و علاقمندان خود را باز هم بالاتر ببرد.
رودلف آگشتاین بنیانگذار اشپیگل
اشپیگل، در روز چهارم ژانویه سال ۱٩۴۷ میلادی، حدود دو سال پس از پایان جنگ جهانی دوم به وسیله مردی بنیادگذاری شد که دارای پیشینه ای پر تناقض بود. این مرد کم نظیر در هوش و پشتکار رودولف آگشتاین بود.
آگشتاین، دومین فرزند پسر یک خانواده ای ٩ نفره بود. پدر او دارای یک کارخانه دوربین سازی و استودیوی عکاسی بود. به این ترتیب آگشتاین از کودکی از قرار گرفتن در برابر دوربین پروا نداشت.
آگشتاین هنگامی که اشپیگل را بنیان نهاد، تنها ۲۳ سال داشت. او پس از دریافت دیپلم یک دوره کارآموزی علمی را در روزنامه "هانوفرشه آنسایگر" از سر گذرانده بود. هانوفرشه آنسایگر بعد ها نام هانوفرشه سایتونگ را بر خود نهاد.
نزدیک به سی سال قبل آگشتاین در مصاحبه ای با دو روزنامه نگار آلمانی گفت که پس از کارآموزی امکان آغاز هیچ کاری را نداشت، زیرا نخواسته بود به "سرویس کار" بپیوندد. او در سال ۱٩۴۲ یعنی تنها دو سال پیش از شکست هیتلر در جنگ جهانی دوم خدمت نظام خود را آغاز کرد و به عنوان توپچی و بی‌سیم‌چی به جبهه شرق در شوروی اعزام شد.
از وضعیت خدمت او در دو ساله پایان جنگ جهانی دوم اطلاعات زیادی در دست نیست. منابع آلمانی تنها می نویسند که او در این دوران دو نشان صلیب فولادی و یک مدال نقره دریافت کرده است.
داستان پیچیده تاسیس اشپیگل
اندکی پس از پایان یافتن جنگ جهانی دوم، نظارت بر مطبوعات آلمانی از سوی ارتش بریتانیا به "هری بورر" افسر انگلیسی سپرده شد. او همراه با یک افسر انگلیسی دیگر به نام "جان سیمور شلونر" مجله آلمانی "دیزه ووخه" یا این هفته را راه اندازی کرد. آگشتاین به تحریریه این هفته نامه پیوست. هری بورر در مقام سردبیر این هفته نامه بعد در تاسیس هفته نامه اشپیگل هم به آگشتاین کمک زیادی کرد. به همین دلیل از بورر به عنوان "مامای اشپیگل" هم نام برده می شود.
آگشتاین پس از کسب امتیاز اشپیگل از متفقین نخستین شماره این هفته نامه را منتشر کرد. روی جلد این شماره عکس بزرگی از "لودویگ کلاین وشتر" فرستاده اتریش به ایالات متحده آمریکا چاپ شده بود. کلاین وشتر، در حالی نشان داده می شد که کلاه شاپو از سر برداشته و زیر این عکس نوشته بود: "کلاه در دست". این عکس تمثیلی از احترام شکست خوردگان جنگ جهانی دوم به آمریکائی ها بود.
نخستین شماره اشپیگل در ۱۵ هزار نسخه انتشار یافت. در آن زمان، کاغذ سهمیه بندی بود و به اشپیگل بیش از این نمی رسید. اشپیگل با این شعار به دنیا آمد: "ما از هیچ قدرتی، حتی اگر دوستمان باشد، اطاعت نمی کنیم". شالونر افسر مطبوعاتی ارتش بریتانیا، در همان زمان از آگشتاین به عنوان "روزنامه نگاری فعال، هوشمند و پرکار و نه خودنما" یاد کرد.
نقش "ماجرای اشپیگل" در آزادی مطبوعات آلمان
در سال های بعد، اشپیگل به خاطر انتقادها و افشاگری های بی شمار خود بارها درگیر دولت و ارتش آلمان شد. مهمترین این درگیری ها در اکتبر ۱٩۶۲ اتفاق افتاد. در آن تاریخ هفته نامه آلمانی گزارشی با عنوان "قدرت دفاعی مشروط آلمان" درباره جزئیات مانور "فالکس" ناتو به برملا کرد که به مذاق وزیردفاع دولت وقت آلمان خوش نیامد.
دولت اشپیگل و سردبیر آن آگشتاین را به افشای اسرار محرمانه نظامی متهم کرد. پلیس دفاتر تحریریه اشپیگل را در خانه مطبوعات هامبورگ تفتیش و چند عضو تحریریه این هفته نامه از جمله آگشتاین را بازداشت کرد.
این ماجرا که به "ماجرای اشپیگل" شهرت یافت، زمینه ساز اعتراضی بزرگ در سراسر آلمان شد که دفاع از آزادی مطبوعات و جلوگیری از محکومیت نویسندگان اشپیگل هدف آن بود. این اعتراض ها در نهایت دولت کنراد آدناور نخستین صدراعظم بعد از جنگ آلمان را به لرزه در آورد و فرانس ژوزف اشتراوس وزیر دفاع محافظه کار وی را ناگزیر به کناره گیری کرد. اشتراوس همزمان با وزارت دفاع ریاست حزب محافظه کار سوسیال مسیحی را نیز در ایالت بایرن به عهده داشت و دارای مواضع راستگرایانه بود.
در ماجرای اشپیگل آگشتاین ۱٠۳ روز زندانی کشید. در کنار تظاهرات پایدار طرفداران آزادی مطبوعات، سیل تلگرام ها، نامه ها و هدیه های مردم آلمان روانه تحریریه اشپیگل شد. منشی های آگشتاین هنگامی که بعد از صد روز دریافتند سردبیر مجله قرار است آزاد شود، تمام دفتر او را با این پیک های امید تزئین کردند. ماجرای اشپیگل هنوز هم در آلمان به عنوان نماد آزادی مطبوعات در برابر فشار قدرت ارزیابی می شود.
رودولف آگشتاین در سال ۲٠٠۲ در ۷٩ سالگی در هامبورگ درگذشت. او در سال ۱٩۷۲ به نمایندگی از حزب دموکرات آزاد وارد مجلس فدرال آلمان شد، اما سه ماه بعد پشیمان شد و نمایندگی مجلس را رها کرد.
بنیادگذار، سردبیر و ناشر هفته نامه اشپیگل در دهه های پایان عمر خود یکی از نظریه پردازان سیاسی و اجتماعی پرنفوذ آلمان بود و دیدگاه های او درباره مسائل روز همواره مورد توجه سیاستمداران قرار می گرفت.
دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید
آبونه شوید