قسیم اخگر و جایگاه او در جنبش سیاسی چند دهه اخیر افغانستان

قسیم اخگر که از مدتها است در بستر بیماری افتاده، دیگر قادر به سخن گفتن نیست و شاید این سکوت تحمیلی، بزرگترین رنج برای مردی باشد که از چندین دهه تاکنون، با خامه و گفتارش، در عرصه مبارزات سیاسی و روشنفکری افغانستان، حضور مداوم داشته و در چند سال اخیر هم، با فعالیت در یکی از مهمترین روزنامه های افغانستان، روزنامه هشت صبح، بر روزنامه نگاری دهه اخیر در این کشور تاثیر گذار بوده است.

خبر بیماری شدید قسیم اخگر، پژوهشگر و روزنامه نگار افغان در هفته های گذشته هیجان و واکنشهای زیادی را در نزد فرهنگیان، روزنامه نگاران ، فعالان جامعه مدنی و هواداران او در افغانستان و سایر نقاط جهان بر انگیخت.

قسیم اخگر دیگر قادر به سخن گفتن نیست و شاید این سکوت تحمیلی، بزرگترین رنج برای مردی باشد که از چندین دهه تاکنون، با خامه و گفتارش، در عرصه مبارزات سیاسی و روشنفکری افغانستان، حضور مداوم داشته و در چند سال اخیر هم، با فعالیت در یکی از مهمترین روزنامه های افغانستان، روزنامه هشت صبح، بر روزنامه نگاری دهه اخیر در این کشور تاثیر گذار بوده است.

قسیم اخگر، روشنفکر، مبارز سیاسی، فعال جامعه مدنی و روزنامه نگار چه جایگاهی در طیف گسترده فعالیت های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی در افغانستان و در میان نسل های متعلق به چند دهه گذشته و معاصر در افغانستان دارد؟

در برنامه این هفته « زمینه ها زمانه ها»، با عزیز رویش، نویسنده و فعال جامعه مدنی و مجیب مهرداد، نویسنده، شاعر و روزنامه نگار افغان تلاش کرده ایم، پاسخی، هرچند شتابزده و کوتاه، به این پرسش ارائه کنیم.

باید گفت قرار بود دکتر محی الدین مهدی، نویسنده و فعال سیاسی افغان نیز در این برنامه شرکت کند اما بدلیل کیفیت بد رابطه تلفنی، این امکان میسر نشد.

دکتر مهدی در اظهارات کوتاهی قبل از آغاز برنامه، از آشنایی خود با قسیم اخگر در سال ١٣۵٧ یعنی درست بعد از کودتای ثور سخن گفت و توضیح داد که در جریان این « آشنایی تصادفی » در کتابفروشی متعلق به یکی از فرزندان محمد اسماعیل مبلغ، در مورد دکتر علی شریعتی با هم تبادل نظر کردند.

دکتر مهدی افزود : « از همان ابتدای گفتگو با قسیم اخگر متوجه شدم که او از منتقدین و مخالفین کودتای هفت ثور است.... بعد از کمی تبادل نظر در باره اندیشه و کتابهای علی شریعتی، قسیم اخگر با استغنای با معنی و دقیقی بمن گفت بهتر است به منابع و ماخذ اصلی دکتر شریعتی مراجعه کنیم. قسیم اخگر افزود نمونه برداری از اندیشه های دکتر شریعتی در افغانستان شاید تاثیر منفی داشته باشد.....»

دکتر مهدی در ادامه اظهارات خود به این موضوع اشاره کرد که قسیم اخگر در دوره اخیر یعنی دوره بعد از ٢٠٠١ ، نقش قاطع و اثرگذاری در افغانستان داشته وبعنوان فردی معتدل، منتقد و اصلاحگر، « یکی از محور های بسیار سالم فکری در مسایل افغانستان است.»

عزیر رویش، نویسنده افغان که سالهای متمادی با قسیم اخگر رابطه بسیار نزدیک داشته و از این رابطه در کتاب « بگذار نفس بکشم» نیز یاد می کند در این برنامه سیر اندیشه و فعالیت های سیاسی قسیم اخگر را به چهار دوره قبل از کودتای ثور، دوره کودتا و مهاجرت قسیم اخگر به ایران و پاکستان، دوره جنگهای داخلی بعداز پیروزی مجاهدین و طالبان و بالاخره دوره تحولات جدید بعد از ٢٠٠١ در افغانستان تقسیم بندی می کند.
عزیز رویش در این تقسیم بندی تلاشهای قسیم اخگر برای ترویج اندیشه های علی شریعتی، روابط نزدیک او با محافل و رهبران چپ مائوویستی افغانستان از جمله مجید کلکانی و قیوم رهبر و بالاخره دوره استقبال از اندیشه های سیاسی او بعنوان یک اصلاحگر اجتماعی را به تفصیل شرح میدهد.

مجیب مهرداد، نویسنده، شاعر و روزنامه نگار هم با یادآوری از نقش فعال قسیم اخگر در ترویج اندیشه های سیاسی در دهه اخیر، از فعالیت های او بعنوان روزنامه نگار در روزنامه هشت صبح سخن می گوید و با دیدی نقادانه، به انزوای آگاهانه قسیم اخگر از دایره قدرت سیاسی و رابطه روشنفکران و حاکمیت نگاه می کند.

گفتگو با عزیز رویش و مجیب مهرداد را در فایل صوتی بالا بشنوید.