رادیو همگام با پیشرفت تکنولوژی: رادیو چه جایگاهی در زندگی روزمره دارد؟

هر موجود یا پدیده ای، سالروز آفرینشی دارد که فرارسیدن آن روز، فرصتی برای یادآوری و گرامیداشت آن است. رادیو، رسانه شنیداری هم از این قاعده و اصل مستثنی نیست و هر چند که به درستی تاریخ گرامیداشت زادروزش را نمی دانیم اما روز سیزدهم فوریه، برابر با ۲۴ بهمن، از سوی نهاد یونسکو، روز جهانی رادیو نام گرفته است.

رادیو، پدیده‌ای که در سال‌های پایانی قرن نوزدهم پا به عرصه نهاد اما در قرن بیستم به شکوفایی رسید، به رغم پیشرفت‌های جهانی در حوزه تکنولوژی همچنان نامش در اذهان تمامی افراد حضور دارد و کماکان به لحاظ کیفیت و کمیت و بدلیل سهولت دسترسی و استقاده، در تمامی حوزه‌های زندگی افراد می تواند نقش بسیار تاثیرگذاری ایفا نماید.

در این شماره از مجله دانش و فن‌آوری، ضمن گرامیداشت روز جهانی رادیو، که رادیو بین المللی فرانسه نیز یکی از اعضا آن هست، به نقش رادیو به ویژه تاثیر آن در شرایط بحرانی می پردازیم. تا چه اندازه رادیو می تواند بر نجات جان افراد در هنگام رخدادهای طبیعی تاثیر بگذارد؟ در جهانی که هر روزه با پیشرفت‌های سریع در حوزه تکنولوژی و کامپیوتری روبرو هستیم، در جهانی که جذابیت تصویر، بر جذب مخاطبان بیشتر و رقابت با رسانه‌های شنیداری سایه افکنده است، آیا رادیو باز هم می تواند جایگاهی برای جذب مخاطب داشته باشد؟ که در این میان البته نقش رسانه‌های شنیداری محلی، برای اطلاع رسانی و آگاهی بخشی به ویژه به مخاطبانی که در نقاطی دورافتاده و محروم از تکنولوژی روز، همچون دسترسی به اینترنت واقع هستند، افزون می باشد. همچنین نباید نادیده گرفت نقش رادیو را برای اطلاع رسانی و کمک به افرادی که از سطح آگاهی پایین‌تری برخوردار هستند.

رادیو و سادگی اطلاع‌رسانی

رادیو بطور قطع یک وسیله ضروری است اما این وسیله ارتباطی به وسایلی همچون تلفن‌های همراه و هوشمند وابسته است
آمارها حاکی از آن است که به رغم توسعه و گسترش استفاده از اینترنت در کشورهای پیشرفته، اما رادیو با بهره‌بردن از تکنولوژی دیجیتال و نرم‌افزارهای جدید همچون اپلیکیشن‌های تلفن‌های هوشمند و تبلت‌ها، جایگاه خود را در میان دوستدارانش حفظ نموده است.
اگر نگاهی به وضعیت استفاده از رادیو در کشورهای افریقایی بیندازیم، بدلیل عدم دسترسی به رسانه‌هایی که مستلزم برخورداری از زیرساخت‌های وسیع و گران، همچون نصب دکل‌ها و کابل‌های ارتباطی است، امروز در بسیاری از کشورهای افریقایی، تلفن‌های همراه به عنوان نخستین وسیله برای آگاهی از مسائل روز مورد استفاده قرار می گیرند. البته استفاده از رادیو بر روی تلفن‌های هوشمند هم کمک موثری به دوستداران رادیو نموده است.

نگاهی به وضعیت رادیو در افغانستان نشان می دهد برخی مشکلات همچون قطعی گسترده برق، عدم دسترسی مناسب به اینترنت و شبکه‌های ماهواره‌ای، همچنان نقش رادیو را بعنوان یک رسانه ویژه در میان شهروندان افغان حفظ نموده است.

چرا توجه به رادیو در برخی از نقاط بیشتر است؟

برخی از تندروی‌های قومی و مذهبی در برخی از نقاط جهان، راه را برای نفوذ رسانه‌های تصویری به ویژه در درون خانواده‌ها محدود و مشکل ساخته که در این موارد توجه به استفاده از رادیو بیشتر جلب می شود.
آمارها و گزارشات نشان مي دهد رادیو به هنگام بروز بسیاری از فجایع و بلایای طبیعی یکی از بهترین راه ها برای اطلاع رسانی و کمک به مردم محسوب می شود.
رادیو نقش مهمی در کمک به انسانها در هنگام وقوع رخدادهاى طبيعى و حتی پیشگیری از موقعیت های فاجعه بار ايفا مى كند. در عین حال لازم است تا در جهت جلب توجه حکومتها، سازمان های مختلف و ... نسبت به نقش رادیو به هنگام بروز بحران ها تلاش بيشترى صورت گيرد. زيرا اعتماد به رسانه ها نقشى موثر در بهره بردن از امكانات رسانه ها در مواقع بحرانی دارد.

رادیو و نقش آن در مواقع بحرانی

در افغانستان، باوجود مشکلات ناشی از عدم دسترسی کافی به اینترنت، مشکلاتی همچون قطعی گسترده برق و البته خطرهای امنیتی برای تمامی شهروندان و همچنین روزنامه‌نگاران بعنوان تولیدکنندگان محتوای برنامه‌های رسانه‌‌ها، در سال‌های اخیر بر شمار ایستگاه‌های رادیویی فعال در این کشور افزوده شده است.

یکی از رسالت‌های رسانه‌ها، تهیه و پخش برنامه‌های معتبر خبری، جذب مخاطب، مخاطب آفرینی و خلق ایده‌های نو است تا بدین ترتیب اعتماد مخاطب را جلب نماید.

رادیو به هنگام بروز بحران نه تنها می تواند در راستاى ارایه پیام های هشداردهنده نقش ايفا کند بلکه قادر است آگاهی مخاطبان را نسبت خطرات پيش رو افزايش دهد كه اين امر شايد براى نجات جان شخص مخاطب يا ديگران موثر باشد. رادیو هنگام بروز بسیاری از فجایع یکی از بهترین راه ها برای اطلاع رسانی و کمک به مردم است.

 بهره‌بردن از فناورى های نوین راهی برای ارتباط نسل جوان با رادیو 

آینده رادیو، حفظ و افزايش مخاطبان آن در گرو توجه بيشتر به فناوري‌هاى روز است. فناوری‌های نوین و دیجیتال همچون تلفن‌هاى همراه، تبلت‌ها و لپ‌تاب ها و بهره گرفتن از امكانات اينترنت بدون سيم، در هر مكان و هر زمان، لوازم جدیدی برای گوش سپردن به تولیدات رادیویی هستند. با توجه به دسترسی به فناوری‌های دیجیتال، به ويژه در ميان نسل جوان، رادیو، با بهره بردن از اين امكانات می تواند با مخاطبان تعامل داشته و مخاطبان بيشترى را جذب نمايد.

امكانات ديجيتالى جديد، زمينه استفاده بيشتر از برنامه هاى راديويى را فراهم مى كند، زيرا گوش سپردن به برنامه هاى راديويى مستلزم تمركز ويژه همانند تلويزيون نيست. در عين حال دست‌اندرکاران و تهیه‌کنندگان راديويى بايد نسبت به محتواى برنامه‌ها بيشتر توجه داشته باشند تا رضايت مخاطبان هر چه بیشتر فراهم شود.