"یک سگ و چند زن"؛ نمایشگاه هنری میشل ولبک به روایت خودش

در پاریس و شهرهای دیگر فرانسه، همواره نمایشگاه‌های مختلفی درباره نویسندگان و شاعران برگزار می‌شود. اما آنچه در فصل تابستان در "پاله دو توکیو" پاریس برگزار شد، درباره میشل ولبک، نویسنده مطرح فرانسوی نبود، بلکه خود ولبک با ارائه آثار هنری‌اش نمایشگاهی را برپا کرد.

میشل ولبک علاوه بر نویسندگی، شاعر هم است، فیلم هم ساخته، بازیگری کرده و گاهی ترانه هم می‌خواند و این بار نیز در نمایشگاه "زنده بمانید" خود را به عنوان یک نویسنده و شاعر و هنرمند تمام عیار معرفی کرده که برایش ادبیات و هنر مرز ندارد.

عکس: رادیو بین‌المللی فرانسه

آثار هنری میشل ولبک در این نمایشگاه در ۱۸ سالن به نمایش گذاشته شد که سالن‌های آغازین به عکس‌های میشل ولبک اختصاص داشت. یکی از این عکس‌ها، عکسی بود که یک مرکز خرید بزرگ را نشان می داد و بالایش با حروف بتونی کلمه "اروپا" نوشته شده بود. خود ولبک در گفت‌وگویی با نشریه لوپوئن درباره این عکس می‌گوید: "این عکس خیلی به تصور من از اروپا مربوط است. عکس از یک مرکز تجاری در شهر کاله گرفته شده که اسمش "اروپا" بود. این عکس در واقع چکیده سالن اول است زیرا آغاز این نمایشگاه دقیقا همزمان بود با همه پرسی مردم بریتانیا برای خروج از اروپا. من طرفدار خروج بریتانیا از اروپا بودم و فکرش را نمی کردم که مردم بریتانیا برخلاف رهبرانشان عمل کنند، چیزی که معمولا این طور است. اروپا از نظر من هیچ معنایی ندارد. از نظر فرهنگی اروپای دوران قرون وسطی معنای بیشتری داشت، آن زمان که زبان لاتین زبان مشترک سراسر اروپا بود، یا در قرن هجدهم میلادی زمانی که یک زبان مشترک در اروپا نبود اما زبان فرانسه بر این قاره تسلط داشت. حتی تسلط زبان فرانسه بر اروپا بیش از حد بود زیرا در آن زمان فلسفه آلمان جذابیت بیشتری داشت."

اما اساسا عکاسی نزد میشل ولبک چگونه تعریف می‌شود؟ آیا او خود را عکاس می‌داند؟ ولبک می‌گوید: "من واقعا خود را یک عکاس در نظر نمی‌گیرم. گاهی چندین عکس را کنار هم قرار می‌دهم و یکی را روی دیگری که بزرگتر است می گذارم. گاهی یک عکس با بخشی از شعرهای من پیوند می خورد... من در واقع عکاس نیستم، بلکه نوعی تولیدکننده عکس هستم، در واقع کار من قاب گرفتن واقعیت نیست، بلکه بیشتر دلمشغولی‌ها و فکر و خیال خودم را در چارچوب عکس قرار می‌دهم."

در نمایشگاهی که میشل ولبک برپا کرده بود، برخی از عکسها با جملاتی از نوشته‌ها و سروده‌های او همراه بود. خود این نویسنده در جایی گفته که برای نوشتن گاهی عکسهایی را مقابل خود قرار می‌دهد و از آنها الهام می‌گیرد. "گاهی حس می کنم که میان عکس و متن گفتگویی برقرار است، ایده‌های که می‌توانند در هم ادغام شوند برای این که ایده واحدی را تشکیل دهند. کمی شبیه ترانه، وقتی که ناگهان یک عبارت آهنگین موجب سروده شدن ترانه می‌شود."
میشل ولبک عمل عکاسی را بیش از آن که شبیه عمل نوشتن رمان بداند، شبیه سرودن شعر توصیف می‌کند: "وقتی من یک عکس می گیرم، وقتی کادر عکس را تنظیم می کنم، حس می کنم که یک کلیتی را ساخته ام که به باقی جهان ربطی ندارد، یک قطعه شعر نیز برای من یک کلیت جداگانه است، درحالی که یک فصل از رمان چنین حالتی را ندارد."

پوستر نمایشگاه زنده بمانید

"هنوز خواب‌های اروتیک می‌بینم"

اما بخش پایانی و شاید یکی از مهمترین بخش‌های نمایشگاه "زنده بمانید" به "کلمان" سگ این نویسنده که چند سال پیش مرده اختصاص دارد. اما قبل از آن، سالنهایی است که موضوع محوری آن "زن و سکس" است: "شاید برای بعضی‌ها دردآور باشد ولی واقعیت دارد که "یک سگ و چند زن" تنها موجوداتی هستند که در زندگی من اهمیت دارند. سالنی که برای کلمان اختصاص داده شده با همکاری ماری-پی‌یر، همسر سابق من شکل گرفته. در این بخش همچنین دیاپورامایی با ترانه ای از "ایگی پاپ" به نمایش درآمده است... به نظر من یک سگ مثل یک بچه است با این تفاوت که هیچ وقت بزرگ نمی شود. در مورد زنان هم باید بگویم که مسئله شهوت همچنان برای من جذاب است. من همچنان خوابهای اروتیک می‌بینم."

علاوه بر پاریس، نام میشل ولبک در تابستانی که گذشت در دوسالانه هنر معاصر زوریخ نیز مطرح بود. این نویسنده در آن نمایشگاه مدارک پزشکی خود را از جمله عکس‌های آزمایشگاهی (ام آر آی) به نمایش گذاشت. او در این باره می گوید: " من خیلی روی "ام آر آی"ها کار کردم، با برنامه ای کامپیوتری که مربوط به عکسهای پزشکی است، تا به هدف زیبایی شناسانه خود برسم. این تغییرات به حدی است که اکنون هیچ نشانه پزشکی در این عکسها مشهود نیست. تصمیمم برای نشان دادن این عکسها به این دلیل بود که من این روند درمانی را در زندگی واقعی خود گذراندم. در واقع من بارها مورد آزمایش پزشکی قرار گرفتم و آخرین بار به خودم گفتم که باید کاری کنم. زیرا در زندگی چیز بزرگی رخ نمی دهد و تو باید همیشه سعی کنی که از هر چیز، هنر بیافرینی. واژگان تکنیکی پزشکی خیلی غامض هستند و سخت است که آنها را به کار ببریم اما برخی از عکسهای پزشکی واقعا تأثیرگذارند. ضمن این که من دیگر جوان نیستم و می توانم به خوبی بمیرم! از آنجا که با مصرف سیگار و الکل زندگی سالمی نداشتم، خیلی فرسوده شده‌ام..."

میشل ولبک در دوسالانه زوریخ