خیابان "ام کلثوم" در شهر حیفای اسرائیل جنجال برانگیخت

نامگذاری خیابانی در شهر حیفا – سومین شهر اسرائیل – به یاد بزرگ‌ترین خوانندۀ جهان عرب، جنجال و مخالفت‌های زیادی را در داخل کشور برانگیخت. با اینحال ام‌کلثوم در میان اسرائیلیان طرفداران زیادی دارد. به گفتۀ یک موسیقیدان اسرائیلی، یهودیان اصولگرا با صدای ام کلثوم بزرگ شده‌اند.

ام کلثوم سرودهای میهنی زیادی خواند و از حق فلسطینیان و جنگ با اسرائیل طرفداری کرد Mena/AFP

ام کلثوم، خوانندۀ مصری که از سال‌های ١٩٢٠ تا ١٩۵٠ فعالیت داشت، همچنان در جهان عرب و سایر کشورها مشهورترین چهرۀ موسیقی معاصر عرب به شمار می‌آید. او که "ستارۀ شرق" (کوکب الشرق) لقب گرفته بود، امروزه در اسرائیل هم شنوندگان زیادی دارد. به ویژه اعراب اسرائیلی که حدود ٢٠درصد جمعیت را تشکیل می‌دهند، آثار ام‌کلثوم را بخشی از میراث فرهنگی خود می‌دانند.

در حیفا، نزدیک به ١٠درصد جمعیتِ ٣٠٠هزار نفری شهر عرب هستند. به گفتۀ شهردار این شهر، حیفا "نمونۀ همزیستی یهودی و عرب" به شمار می‌آید و نام ام‌کلثوم به خاطر تأکید بر امتزاج فرهنگی انتخاب شده است. او یادآوری کرد که ام کلثوم در دهۀ ١٩٣٠ در حیفا آواز خوانده بود.

رجا زعاترة یکی از اعضای شورای شهر حیفا نیز گفته است که این نامگذاری، یادآور "حضور و ریشه‌های عمیق اعراب است که همیشه قربانی تبعیض‌های اجتماعی بوده‌اند".

سرودهای ضد اسرائیلی

اما بسیاری از ساکنان یهودی حیفا با این نامگذاری موافق نیستند و گوشزد می‌کنند که ام‌کلثوم مدافع فلسطینیان و دشمن اسرائیل بود. یک روزنامۀ عبری‌زبان حیفا در صفحۀ اول عکس سیاه و سفید بزرگی از ستارۀ مصری منتشر کرده و در کنار آن چند خط از یکی از ترانه‌های وی را نقل کرده است: "حالا تفنگ به دست دارم، مرا با خود به فلسطین ببر!"

ام‌کلثوم (۱۹۷۵-١٨٩٨) به غیر از اشعار عاشقانه، سرودهای وطنی و اشعار میهن‌پرستانه نیز خوانده است. او در زمان جنگ میان اعراب و اسرائیل که به جنگ شش روزه (١٩۶٧) معروف شد، ترانه‌ها و سرودهایی برای برانگیختن روح ملی مصری‌ها و اتحاد اعراب اجرا کرد. از جمله در یکی از این آثار می‌خواند: "ما با زور اسلحه بازخواهیم گشت... لشکر اعراب با تست... فاجعۀ فلسطین ترا به سوی مرز فرا می‌خواند... پیروزی از آن تست".

یکی از نمایندگان لیکود، حزب راست یهودی اسرائیل، به روزنامۀ محلی حیفا گفت که از شنیدن خبر نام‌گذاری جدید بسیار غمگین شده، زیرا "اسم کسی را بر خیابان شهر گذاشته‌اند که خواهان نابودی دولت یهود بود". او اطمینان داد که از طریق قانونی، این نامگذاری را باطل خواهد کرد.

یائیر نتانیاهو، پسر نخست‌وزیر اسرائیل که در شبکه‌های اجتماعی بسیار فعال است و از مواضع سیاسی پدرش سخت دفاع می‌کند، بلافاصله بعد از شنیدن خبر، در توئیتر نوشت: "شرم‌آور و بی‌معنا"...

دعای عبری، آهنگ ام‌کلثوم

این نخستین بار نیست که یک خیابان اسرائیلی "ام‌کلثوم" نامیده می‌شود. قبلاً یکی از خیابان‌های بیت‌المقدس "ام کلثوم" نام گرفته بود (سال ٢٠١٢). دو ماه پیش نیز خیابانی در شهر رمله، واقع در مرکز اسرائیل، همین نام را گرفت که اعتراض‌هایی را برانگیخت. اما این بار یکی از روزنامه‌های مخالف نوشته است: "از بیت‌المقدس شروع شد، بعد به رمله رسید و حالا به حیفا آمده"... این روزنامه می‌افزاید که این نام‌گذاری‌ها به معنای "بزرگداشت یکی از بزرگ‌ترین و پرنفوذترین دشمنان اسرائیل است که خواهان نابودی این کشور بود".

اما ام کلثوم در میان موسیقیدانان اسرائیلی مدافعان زیادی دارد. حتی یکی از این موسیقیدان‌ها به اسم آریل کوهن یادآوری می‌کند که یهودیان اصولگرا (حریدی‌ها) "با صدای ام کلثوم و محمد عبدالوهاب بزرگ شده‌اند". او می‌گوید که برخی دعاهای این یهودیان به زبان عبری اما بر روی آهنگ‌های ام‌کلثوم خوانده می‌شود. از نظر آریل کوهن، ام کلثوم دشمن به حساب نمی‌آید. به گفتۀ او در همه جای دنیا، خوانندگان هنگام جنگ سرودهای میهنی می‌خوانند. آریل کوهن به خاطر می‌آورد که اووادیا یوسف، خاخام مشهور اصولگرا و رهبر معنوی حزب شاس در روزهای عید از نوازندگان می‌خواست که ترانه‌های ام‌کلثوم را اجرا کنند و حتی گاه اشعار عربی آنها را از حفظ داشت.