مرگ آلن رِی، فرهنگ‌نویس و لغت‌شناس بزرگ زبان فرانسه: پالایش زبان به فقر آن می‌انجامد
آلن رِی که در پایه‌گذاری و توسعۀ فرهنگ‌های "روبر" نقش اساسی داشت، در ٩۲ سالگی درگذشت. او فرهنگ‌نویسی را از جمود آکادمیک خارج کرد و جانی تازه به آن داد. فرهنگ کوچک "روبر" که هر ساله تجدید چاپ می‌شود، توانست به مرور حتی بیشتر از فرهنگ قدیمی و مشهور "لاروس" در خانه‌های فرانسه‌زبانان جهان راه یابد. آلن رِی تا پایان عمر همچنان سردبیر انتشارات "روبر" بود.
نتشر شده در:
بامداد چهارشنبه ۲٨ اکتبر/۷ آبان، همسر آلن رِی (Alain Rey) همراه با انتشارات "روبر"، خبر درگذشت فرهنگ‌نویس بزرگ فرانسوی را اعلام کردند.
کمتر کسی است که با زبان فرانسه سر و کاری داشته باشد اما فرهنگ کوچک "روبر" (Le petit Robert) را نشناسد. این لغتنامه طی حدود پنجاه سال به موفق‌ترین و معتبرترین فرهنگ زبان فرانسه تبدیل شد و رفته رفته فرهنگ لاروس را که شهرت جهانی داشت از جایگاه بی‌رقیب خود کنار زد.
آلن ری (یا آلن ره) که در سال ۱٩۲٨ در مرکز فرانسه متولد شد، خود حکایت کرده است که در۲۴ سالگی، آگهی استخدامی را در روزنامۀ لوموند دیده بود که به دنبال "یک زبان‌شناس، برای نگارش یک فرهنگ لغات به ترتیب الفبا" می‌گشت. این آگهی توسط پل روبر، وکیل دعاوی و لغت‌شناسی منتشر شده بود که بنگاه نشر کوچکی به راه انداخته و به تنهایی نگارش "فرهنگ بزرگ لغات زبان فرانسه" را آغاز کرده بود.
همکاری پرثمر پل روبر و آلن ری در سال ۱٩۶۷ به انتشار فرهنگ کوچکی منتهی شد که کم‌کم در میان فرانسه‌زبانان به اسم "روبر کوچک" شهرت یافت. در عین حال بنگاه نشر روبر که از همان سال‌ها به سردبیری آلن ری درآمد، فرهنگ مفصل خود را نیز در ٩ جلد، به اسم "روبر بزرگ" منتشر کرد.
پل روبر در سال ۱٩٨٠ درگذشت اما انتشارات "روبر" سال به سال گسترش یافت. آلن ری که روند دگرگونی زبان و نیاز همراهی با آن را با زیرکی دریافته بود، به ویژه با اتکا به "روبر کوچک" نقشی یگانه در عرصۀ زبان فرانسه به عهده گرفت. او برخلاف فرهنگ‌نویسی کلاسیک که "پاسداری از زبان فرانسه" را معادل تغییرناپذیری می‌دانست و بر ادبیات مکتوب و فرهنگ خواص اتکا داشت، دیکسیونر روبر کوچک را با زبان روزمره، زبان کوچه و خیابان، زبان مطبوعات و رادیو و تلویزیون همراه کرد. بدین ترتیب بسیاری از واژه‌ها که در فرهنگ‌های کلاسیک به چشم نمی‌آمد به فرهنگ "روبر" وارد شد. آلن ری اصرار داشت که "روبر کوچک" در تجدید چاپ سالانۀ خود، تعدادی از واژه‌های نوپا را ثبت کند. بدین ترتیب مثلاً در سال ۱٩۷٩ کلمۀ "آیت‌الله" که کم‌کم در رسانه‌های فرانسوی شنیده می‌شد، به فرهنگ روبر کوچک افزوده شد.
آلن ری همانقدر که با سره‌نویسی و تصفیۀ زبان مخالف بود، با آسان‌گیری و زبان بی در و دربند نیز مبارزه می‌کرد. او شیوۀ خود را در فرهنگ‌نویسی چنین خلاصه می‌کرد: "تلاش برای پالایش (خلوص) زبان فقط به فقیرتر کردن زبان می‌انجامد".
طی چند دهه، انتشارات "روبر" فرهنگ‌های دیگری را نیز تدوین کرد. فرهنگ اصطلاحات عامیانه، فرهنگ ضرب‌المثل‌ها، فرهنگ قافیه و... با اینحال همچنان بعد از پنجاه سال، "روبر کوچک" (در دو جلد: اسامی عام، اسامی خاص)، جایگاه خود را به عنوان رایج‌ترین و خوانا‌ترین فرهنگ زبان فرانسه حفظ کرده است.
دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید
آبونه شوید