نگاه تازه به نوروز و سنت های ملی از سوی مسئولین ایران

مسئولین جمهوری اسلامی ایران، امسال پس از گذشت هفت روز از آغاز سال نو، به گرامیداشت نوروز پرداخته اند. قرار است جشن جهانی نوروز در روز هفتم فروردین برگزار شود. جشنی که نمایندگان و مقامات بالای چند کشور دارای پروندۀ نوروز به آن دعوت شده اند. از سوی دیگر سخنران پیش از خطبه های نماز جمعۀ این هفته، اولین جمعه سال نو، حجت الاسلام دکتر بصیری، از تأیید نوروز در اسلام سخن گفت و افزود، "اسلام و نوروز دارای حلقه های مشترکی هستند و باید بدانیم که اصلاً منش اسلام و چهارده معصوم این نبوده است که بخواهند با مراسمی که مردم بنا گذاشته اند ضدیت نمایند".

موضعگیری های اخیر و نگاه مثبت به سنت های ملی ایرانیان، اگرچه خوشایند است، در تضاد با سخنان آیت الله خامنه ای قرار می گیرد که در مقام رهبری در ارتباط با چهارشنبه سوری ادا شد.

آیت الله خامنه ای مراسم چهارشنبه سوری را محکوم ‏کرد و این جشن را فاقد مبنای دینی عنوان کرد. مقام رهبری، این سنت را ‏موجب ضایعات و فساد بسیار دانست و خواستار اجتناب از آن شد. جشن آخرین چهارشنبه ‏سال، از نظر رهبر جمهوری اسلامی ایران، ‏آتش پرستی است. ‏

آقای حسن یوسفی اشکوری، پژوهشگر علوم دینی تناقض گوئی در موضعگیری های مقامات مسئول و مراجع دینی را با نگاهی تاریخی به این مقوله آغاز می کند و می گوید، برخورد با آداب و سنن ایرانیان از آغاز اسلام محل تأمل و بحث و گفتگو و مناقشه بوده است. برخی از مسلمانان عرب پس از فتح ایران به آداب و سنن ایرانی برخورد مناسبی نداشتند. اما همه اینگونه برخورد نمی کردند. چنانچه حضرت علی برخوردی سازنده و تأیید آمیز به ایرانیان داشته است.

به نظر این پژوهشگر علوم دینی، کسانی که برخورد بدی داشتند، آداب و سنن را افسانه آمیز و خرافه تصور می کردند و آن را با معیارهای دینی و شرعی ناسازگار می پنداشتند. اما با به قدرت رسیدن سلسله های ایرانی در دستگاه خلافت عباسی، فرهنگ ایرانی رواج بیشتری پیدا کرد و بتدریج نوعی سازگاری بین آداب و سنن ایرانی مثل نوروز با آموزه های اسلامی ایجاد شد.

یوسفی اشکوری، اشکال اصلی را در این می بیند که مخالفان، می خواستند آداب و سنن دیگران را در قلمرو قالب ها و باورهای دینی و مذهبی در آورند. او این موضوع را جای تأسف می داند که امروز پس از گذشت 1400 سال، علما و فقهای ما باز هم این اشتباه را تکرار کنند و دربارۀ امری که به امور دینی ربطی ندارد اظهار نظر نمایند.

اما در ارتباط با این سؤال که چرا اخیراً حاکمیت جمهوری اسلامی ایران بفکر گرامیداشت نوروز افتاده است و اعلام می کند که به اعتقادات مردم احترام می گذارد، حسن یوسفی اشکوری این چرخش را به فال نیک می گیرد و امیدوار است که این احترام در همۀ زمینه ها به عقاید و خواست مردم گذاشته شود. به نظر این پژوهشگر، مردم با نافرمانی در مقابل موضعگیری و خواست آیت الله خامنه ای مبنی بر تحریم چهارشنبه سوری، ارادۀ خود را نشان دادند. آنان با برپائی گسترده تر و پر شور و حال چهارشنبه سوری، حاکمیت را وادار به عقب نشینی کردند و شکست این برخورد ها را آشکار نمودند. یوسفی اشکوری با ابراز خرسندی از توجه حاکمیت به خواست مردم، بر این حقیقت تاریخی انگشت می گذارد که هیچ حاکمیتی نمی تواند در برابر باورها، خواست ها و آداب و سنن و اندیشه های بسیار عمیق و ریشه دار یک ملت برای همیشه مقاومت کند.