شیوع بیماری قارچ سیاه در پی طغیان کرونا در ایران؛ خطر مرگ و نابینایی مبتلایان به دلیل نایاب شدن دارو در کشور

همزمان با افزایش آمار مبتلایان و جان‌باختگان در موج پنجم شیوع کرونا با غلبۀ سویۀ دلتا در ایران، مقامات بهداشتی نسبت به افزایش بیماران کرونایی مبتلا به عفونت قارچ سیاه در تهران، مازندران و اصفهان، هشدار داده اند. شناسایی قارچ سیاه زنگ خطر جدی را برای بیمارانی که سیستم ایمنی ضعیف دارند، به صدا درآورده است. محمدرضا صالحی متخصص بیماری های عفونی بیمارستان امام خمینی در تهران، با اشاره به اینکه داروی مخصوص این بیماری در کشور نایاب شده است، گفت که در صورت تأمین نشدن دارو، بیماری قارچ سیاه به کور شدن یا مرگ بیماران منجر می شود.

شیوع بیماری قارچ سیاه در پی طغیان کرونا در ایران © DR

قاسم اویس سرپرست معاونت بهداشتی و درمانی دانشگاه علوم پزشکی مازندران، روز چهارشنبه ۳ شهریور، از شناسایی ۲۰ مورد ابتلا به بیماری عفونی قارچ سیاه در این استان خبر داد و گفت: «افراد دارای ضعف سیستم ایمنی، مبتلایان به دیابت و کسانی که داروی کورتون مصرف می‌کنند، ممکن است دچار این بیماری شوند و احتمال تخلیه چشم در این افراد وجود دارد؛ چون این عفونت به سینوس‌ها حمله می‌کند».

وی افزود: «به صورت اختصاصی نمی‌توانیم ابتلا به این بیماری را به کرونا ارتباط دهیم، یکی از این موارد ممکن است به کرونا ارتباط داشته باشد؛ در برخی مواقع برای درمان کرونا ناچار به استفاده از کورتون هستیم. مصرف این دارو هم موجب افت سیستم ایمنی بدن می شود و در افراد مستعد، این قارچ رشد می‌کند و بیمار را دچار مشکل می کند».

در روزهای اخیر، مسئولان بیمارستانی در استان اصفهان نیز از شناسایی مواردی از ابتلا به قارچ سیاه در این استان خبر دادند. به تازگی محمدرضا صالحی متخصص بیماری‌های عفونی بیمارستان امام خمینی در تهران نیز از شناسایی ۱۰ بیمار مبتلا به قارچ سیاه در این بیمارستان خبر داده است.

محمدرضا صالحی در یک برنامه تلویزیونی ضمن اشاره به ابتلای برخی بیماران مبتلا به کووید-۱۹ به قارچ سیاه در بیمارستان امام خمینی، با تاکید بر اینکه این بیماران به  داروی آمفوتریسین B  نیاز فوری دارند، گفت: «اکنون این دارو در آسیا کمیاب شده است. امیدواریم مسئولان کمک کنند تا شرمنده بیماران نشویم.» به گفته صالحی، در حال حاضر به دلیل نبود این دارو بیماران مبتلا به این عفونت یا فوت می‎‌کنند یا بینایی خود را از دست می‎‌دهند.

خبر ابتلای بیماران مبتلا به کرونا به قارچ سیاه در تهران در حالی منتشر شده است که پیش‌تر بهروز کلیدری معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان نیز از شیوع این بیماری در اصفهان خبر داده بود. وی درباره شیوع قارچ سیاه در میان کودکان اصفهانی نیز هشدار داده و گفته بود که پزشکان مجبور شدند قسمت‌هایی از گونه و چشم یک کودک هشت ساله را تخلیه کنند تا بتوانند جانش را حفظ کنند.

کلیدری تنها راه پیشگیری از ابتلا به قارچ سیاه را در پیشگیری از کرونا و واکسیناسیون عمومی عنوان کرد؛ چرا که به گفته او، هرچقدر افراد بیشتری به ویروس کرونا مبتلا شوند، به همان میزان احتمال ابتلای افراد به قارچ‌های فرصت‌طلب مانند قارچ سیاه نیز بیشتر خواهد شد.

روح انگیز نشیبی متخصص بیماری‌های عفونی و گرمسیری، در این زمینه گفت: «برای درمان بیماران مبتلا به نوع شدید کرونا که در ICUها بستری می‌شوند یا اکسیژن خون بسیار پایینی دارند و دچار تنگی نفس می‌شوند، یک سری داروها استفاده می‌شود که برای نجات جان بیمار است. استفاده از این داروها، ریسک ابتلا به عفونت‌های قارچی را در بیمار بیشتر می‌کند».

وی افزود: «دیابت کنترل‌نشده نیز یکی از ریزفاکتورهای مهم ابتلا به این عفونت قارچی است؛ برای درمان افراد مبتلا به دیابت که به نوع شدید کرونا مبتلا می‌شوند، مجبور هستیم داروهایی تجویز کنیم که سیستم ایمنی بدن را ضعیف و قند خون را از حالت کنترل خارج می‌کنند در نتیجه ریسک ابتلا به این عفونت قارچی در این بیماران ایجاد می‌شود.»

وی با تأکید بر عدم استفادۀ بیماران سرپایی کرونا از کورتن ها، گفت: «گاه ممکن است این قارچ منجر به از بین رفتن بینایی یک یا دو چشم بیمار، جراحی‌ها در ناحیه فک یا سینوس‌ها، آسیب به بافت مغز و بروز علائم سکته مغزی شود».

پیش‌تر مسعود مردانی فوق تخصص بیماری‌های عفونی نیز گفته بود که مواردی از این بیماری که در نتیجه مصرف کورتون و دگزامتازون در بیماران کرونایی به وجود می‌آید در برخی بیمارستان‌های تهران مانند بیمارستان لقمان مشاهده شده است. او از مردم خواسته بود تا در صورت ابتلا به ویروس کرونا از مصرف خودسرانه دگزامتازون و کورتون خودداری کنند.

 بیماری عفونی قارچ سیاه چیست؟

عفونت موکورمایکوزیس یا «قارچ سیاه» نوعی بیماری تهاجمی نادر است که هم‌زمان با شیوع سویه دلتای ویروس کرونا در برخی نقاط جهان گزارش شده است. این بیماری اغلب افرادی را مبتلا می‌کند که سیستم ایمنی ضعیفی دارند. اگرچه قارچ سیاه یک بیماری جدید نیست اما همه‌گیری کرونا باعث شده است که میزان ابتلا و مرگ ناشی از قارچ سیاه نیز افزایش یابد و اغلب جان‌باختگان، پس از بهبودی از کرونا به این بیماری مبتلا شده بودند. 

این بیماری در هند مرگ بسیاری از بیماران پس از بهبودی ازکووید-۱۹ را سبب شد و حالا گزارش‌ پزشکان و متخصصان حاکی از آن است که این بیماری در ایران نیز در حال شیوع است؛ آن‌هم در حالی‌ که داروی «آمفوتریسین بی» که یکی از داروهای مناسب برای درمان بیماران مبتلا به قارچ سیاه است، در کشور موجود نیست.

این بیماری عفونی خطرناک، به بینی، چشم، ریه و گاهی مغز آسیب می‌رساند. میزان مرگ‌ومیر در مبتلایان به قارچ سیاه بالاست و در مواردی پزشکان مجبور می شوند برای نجات مبتلایان، بخش هایی از چشم یا فک فرد مبتلا به قارچ سیاه را تخلیه کنند

این بیماری بیشتر در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند یا کورتون مصرف می‌کنند، بروز می یابد. پزشکان برای برخی از بیمارانی که به سویه دلتا ویروس کرونا مبتلا می‌شوند و ارگان‌های تنفسی آن‌ها ملتهب می‌شود، داروهای استروئیدی و دگزامتازون تجویز می‌کنند. این داروها با وجود خاصیت ضدالتهابی که دارند، می‌توانند برای افرادی که دیابت یا سیستم ایمنی ضعیف دارند، خطرآفرین باشند چون در صورت ضعیف شدن قدرت دفاعی بدن، احتمال ابتلای فرد به بیماری‌هایی همچون قارچ سیاه افزایش می‌یابد.  

تاخیر در تشخیص و درمان قارچ سیاه ممکن است به از دست رفتن بینایی، نقص عضو یا حتی مرگ بیمار منجر شود. تب، سرفه، تنگی نفس، حالت تهوع و استفراغ، خونریزی گوارشی، اسهال، تورم صورت و شکم‌درد برخی از علائم ابتلا به قارچ سیاه‌اند.