رولان مارشال: فریبا عادلخواه بهای گزافی برای حفظ شرف خود در مقام زن و پژوهشگر می‌پردازد
رولان مارشال، پژوهشگر فرانسوی که نزدیک به ده ماه در اوین زندانی بود، در روزنامۀ لوموند به دفاع از دوست و همکار زندانی‌اش فریبا عادلخواه برخاسته است. اما مارشال که ظاهراً چندان امیدی به آزادی عادلخواه ندارد، فراتر از این مورد خاص، خواهان برقراری گفتگو میان جمهوری اسلامی و یک "مخاطب معتبر بین‌المللی مثل اتحادیۀ اروپا" است، تا بی‌اعتمادی و ترس جای خود را به همکاری‌های علمی و دانشگاهی دهد. او می‌گوید موقعیت کنونی زیانبار است و نباید دوام یابد.
نتشر شده در:
رولان مارشال در مطلبی که روزنامۀ لوموند مورخ ۴ ژوئن چاپش کرده ابتدا یادآوری می‌کند که دو روز دیگر (۵ ژوئن/١۶ خرداد)، یک سال از زندانی شدن فریبا عادلخواه خواهد گذشت. نزدیک به بیست دانشگاهی دیگر – به ویژه دو تابعیتی – همچنان در زندان‌های ایران هستند. آنها نیز اکثراً به دلایل سیاسی گرفتار شده‌اند.
مارشال می‌نویسد که بازداشت عادلخواه که هم‌زمان با بروز مخرب‌ترین پیامدهای تحریم‌های آمریکا رخ داد، پرسش‌ها و موضوعات گوناگونی را به ذهن می‌آورد. نخستین موضوع، آسیب‌پذیری دانشگاهیان است.
اما موضوع مهم‌تر وضعیت دستگاه قضایی ایران است که "فرمانبرداری‌اش از سپاه پاسداران روز به روز افزایش می‌یابد" و در نتیجه تصمیم‌ها و رفتارش سیاست‌زده و خودسرانه (غیرعادلانه و بدون ضابطه) می‌شود.
بخشی از نظام، خواهان روابط علمی و دانشگاهی نیست
از نظر رولان مارشال، بازداشت عادلخواه به خوبی نشان می‌دهد که کنترل اطلاعات و همچنین تضعیف روابط دانشگاهی با کشورهای اروپایی و دموکراتیک تا چه حد برای بخش‌هایی از رژیم جمهوری اسلامی اهمیت دارد. اما در شرایطی که "انتظارات مردم ایران شکل قاطع‌تری به خود می‌گیرد و اتحاد سیاسی با برخی کشورها نیز چندان نتایجی نداده"، رولان مارشال سؤال می‌کند که دانشگاه و دانشگاهیان چه می‌توانند بکنند: "دانشگاه که کششی به قدرت ندارد و مایل به مداخلۀ سیاسی نیست، چه نقشی می‌تواند بر عهده گیرد؟
به عقیدۀ نویسند، شاید بخشی از پاسخ در رفتار و موضع‌گیری فریبا عادلخواه نهفته باشد: او هر نوع توافق که جایگاه دانشگاهی وی، به عنوان فرد دو تابعیتی ایرانی-فرانسوی را به رسمیت نشناسد، نمی‌پذیرد. او همچنان اصرار می‌ورزد تا یادداشت‌های تحقیقات میدانی و کامپیوترش را پس بگیرد. زیرا به عقیدۀ مارشال "اینها همه نماد هویت حرفه‌ای اوست که سپاه پاسداران نمی‌خواهد بپذیرد".
فریبا عادلخواه بهای گزافی برای حفظ شرف خود می‌پردازد
به نوشتۀ مارشال، فریبا عادلخواه می‌خواهد آدمی باشد که همیشه بوده: عمیقاً ایرانی و در عین حال فرانسوی. اما هزینۀ چنین انتخابی برای او بسیار گران تمام شده است. او خود هیچ امیدی به تحول پروندۀ قضایی ندارد و حدس می‌زند که زندانش ادامه خواهد یافت. از نظر عادلخواه، این بهایی است که برای حفظ شرف خود در مقام زن و پژوهشگر و همچنین برای حفظ اعتماد همکارانش می‌پردازد.
اما گذشته از تلاش برای رهایی فریبا عادلخواه، رولان مارشال در جستجوی راهی برای تنش‌زدایی و گفتگو است. به عقیدۀ او دانشگاهیان باید راهی بیابند تا سرویس‌های اطلاعاتی و امنیتی ایران (و بسیاری کشورهای دیگر) پژوهشگران را به عنوان جاسوس بالقوه نگاه نکنند. به باور مارشال بهترین راه اینست که در سطح بین‌المللی، حقوق و اصولی در جهت تساهل بیشتر با دانشگاهیان تعریف شود، چنان که برای خبرنگاران این نوع مقررات و روش‌ها وجود دارد، هرچند خیلی دقیق و مشخص نیست.
مارشال می‌نویسد: "سپاه پاسداران و سازمان‌های مشابه در سایر کشورها باید از بازداشت ̋پیش‌گیرانه̏ی دانشگاهیان دست بردارند؛ بازداشت‌هایی که در مرحلۀ بعدی به تشکیل پرونده منجر می‌شود. و در مواردی که حتی هیچ پرونده‌ای موجود نیست، می‌گویند حالا که پژوهشگر مدت زیادی در زندان بوده، نمی‌توان وی را به صِرف ̋بیگناهی̏ آزاد کرد"...
در جستجوی مخاطب قابل اعتماد
رولان مارشال تأکید دارد که هدف اصلی وی "حمایت از صنف" دانشگاهی نیست، بلکه باید بتوان روش‌های کلی را به نحوی تغییر داد که همۀ "همکاران ایرانی" و مآلاً همۀ شهروندان ایرانی کمتر هدف بدرفتاری و فشار قرار گیرند و حقوق اساسی‌شان حفظ شود.
اما در عمل چه می‌توان کرد؟ در حالی که ترس از بی‌ثباتی و تحریم طبقۀ حاکم ایران را فلج کرده، مارشال معتقد است که "به یک مخاطب معتبر و قابل اطمینان" نیاز است. مارشال سؤال می‌کند: آیا اتحادیۀ اروپا یا ائتلافی از کشورهای اروپایی می‌تواند چنین نقشی را به عهده گیرد؟ و خود پاسخ می‌دهد که به هرحال تاکنون چنین نبوده...
رولان مارشال با یادآوری ٩ ماه و نیم حبس در زندان اوین، می‌نویسد: "من خوب می‌دانم که آزادی خود را تا چه اندازه مدیون امانوئل ماکرون و دستگاه دیپلماسی فرانسه هستم". مارشال در عین حال آگاه است که بسیاری از کشورهای غربی با روش فرانسه (برای آزاد کردن زندانیان یا گروگان‌ها) موافق نیستند و اساساً نسبت به این نوع بازداشت‌های شهروندان بی‌تفاوت‌اند و معتقدند که باید بر "ابعاد استراتژیک" تمرکز داشت.
اما به عقیدۀ مارشال، لحن جنگ‌طلبانه و تهدید و تحریم تاکنون به اندازۀ کافی "اثرگذاری محدود" خود را نشان داده و می‌توان نتیجه گرفت که باید یک "دیپلماسی واقع‌بینانه، آگاه به گذشته، معتقد به گفتگو و متکی به اعتمادسازی را فعال کنیم".
چنین روشی بدون تردید در ایران و در اروپا با مخالفت‌هایی مواجه خواهد شد. اما مارشال در مقام "یک شهروند ساده و پژوهشگر" حداقل در یک مورد اطمینان دارد: ٩ ماه و نیم از زندگی‌اش به دست یک نظام ناعادلانه از بین رفته، فریبا عادلخوه در وضعیتی دشوارتر، بعد از یک سال همچنان در حبس است و احتمالاً همچنان در زندان خواهد ماند. رولان مارشال در پایان می‌نویسد: "فقط ما قربانی موقعیت نیستیم. پس چرا باید ادامۀ این وضعیت را پذیرفت؟"
دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید
آبونه شوید