یک فیلسوف آمریکایی: در جهان بعد از کرونا، نابرابری‌ها باز هم بیشتر خواهد شد
هرچند هنوز به درستی معلوم نیست که سرنوشت ویروس کرونا به کجا خواهد انجامید، اما بسیاری از صاحب‌نظران معتقدند که این اپیدمی جهانی برخی عوامل اجتماعی و زیستی را در دراز مدت تغییر می‌دهد... چیرگی بیشتر بازار، اقتدار فزایندۀ صنایع داروسازی و تشدید گرایش‌های پوپولیستی (عوام‌گرا): این چکیدۀ پیش‌بینی‌های فیلیپ میرووسکی، فیلسوف و مورخ آمریکایی است که در مصاحبه‌اش با روزنامۀ فرانسوی لیبراسیون خطوط کلی دنیای بعد از کرونا را تصور می‌کند.
نتشر شده در:
(این مقاله قبلا در سال ۲٠۲٠، در دوران اوج اپیدمی کووید ۱٩ منتشر شده بود).
به نوشتۀ لیبراسیون در حالی که ویروس کرونا هنوز در میان ما حضور دارد، توصیه‌ها، آرزوها و گمانه‌زنی‌های گوناگون در مورد جهان بعد از کرونا شنیده می‌شود. از یک سو طرفداران محیط زیست می‌گویند که دنیا باید مسیری متفاوت پیش گیرد، از طبیعت بهتر محافظت شود، مصرف کمتر وعاقلانه‌تر شود و صنایع از آلوده کردن محیط دست بردارند. در مقابل، صاحبان صنایع بزرگ خود را آماده می‌کنند تا برای جبران مافات و تأخیر چند ماهه میزان کار و تولید را افزایش دهند. آنها از هم اکنون به دولت‌ها فشار می‌آورند که برای "بازگشایی" کمک‌شان کند.
در ایالات متحد آمریکا، طی چهار هفته‌ای که بحران کرونا ٢۶ میلیون نفر را بیکار کرد، مجموع ثروت میلیاردرهای کشور ٣٠٨ میلیارد دلار بیشتر شد. به عقیدۀ خبرنگار لیبراسیون، نگاهی سریع به گذشته چندان جای خوش‌بینی باقی نمی‌گذارد: بعد از بحران مالی و اقتصادی سال ٢٠٠٨، کمک‌های عظیم دولت نصیب بانک‌ها و شرکت‌های بزرگ شد و صرفه‌جویی نصیب مردم.
نئولیبرالیسم هر بحرانی را به فرصت تبدیل می‌کند
فیلیپ میرووسکی (Philip Mirowski)، مورخ و فیلسوف آمریکایی که هیچگاه دشمنی خود را با نئولیبرالیسم پنهان نکرده اطمینان دارد که بحران کرونا در آمریکا باز هم به نفع نئولیبرال‌ها تمام می‌شود زیرا آنها "با انضباط تر و آماده‌تر از چپ‌ها هستند".
فیلیپ میرووسکی که در دانشگاه ایالتی ایندیانا "اندیشۀ اقتصادی" تدریس می‌کند، می‌گوید: "این افزایش موقتی همبستگی‌ها (در دوران اپیدمی) نباید شما را گول بزند". به عقیدۀ او هر بحرانی ذهن و فکر آدم‌ها را مشغول مسائل اضطراری و کوتاه‌مدت می‌کند. این وضعیت به گروه‌ها و هسته‌های قدرتمند – از جمله نئولیبرال‌های آمریکایی – فرصت می‌دهد تا برای آینده نقشه بکشند و الگوهای مطابق میل خود را در جامعه پیاده کنند. میرووسکی می‌گوید: نئولیبرال‌ها خواهان یک بازار آزادتر و بدون محدودیت‌های قانونی هستند. از نظر آنان "بازار یک نهاد کاملاً مستقل است".
با اینحال به عقیدۀ خبرنگار لیبراسیون، بحران اپیدمی جهانی باعث شد که انتقادهای زیادی علیه الگوهای اجتماعی حاکم، طمع‌ورزی سرمایه‌داران و بی‌عرضگی دولت‌ها مطرح شود. ولی فیلیپ میرووسکی تأکید می‌کند که اوضاع بعد از کرونا مطلقاً برای اندیشه‌ها و الگوهای چپ مساعد نخواهد بود. او یادآوری می‌کند که در بحران سال ٢٠٠٨ نیز همۀ گرایش‌های چپ فریب خوردند.
میرووسکی مطمئن است که در دوران بعد از کرونا، گروه کوچکی از آدم‌ها، قدرت و اختیارات باز هم بیشتری به دست خواهد آورد. او می‌گوید حتی همین الآن و در طول بحران کرونا هم ادارۀ بسیاری امور در دست سودجویانی است که جز افزایش ثروت و قدرت دل‌مشغولی دیگری ندارند.
چپ خیالبافی می‌کند
فیلیپ میرووسکی وضعیت "صندوق تثبیت ارز" (Exchange Stabilization Fund) آمریکا را مثال می‌زند و می‌گوید "وظیفۀ این صندوق که دارای ۵٠٠ میلیارد دلار ذخیره است، کمک به اقتصاد کشور در شرایط اضطراری است. اما این صندوق در دست کیست؟ مسلماً در دست آقای استیون منوچین، وزیر خزانه‌داری"... میرووسکی ادامه می‌دهد: "خب، اینجور آدم‌ها هستند که این پول‌ها را به دلخواه خودشان و آنطور که صلاح می‌دانند، برای ساماندهی اقتصاد کشور خرج می‌کنند". از نظر میرووسکی، استیون منوچین که در بحران سال ٢٠٠٨ از مدیران بانک گلدمن ساکس بود، نماد همان نئولیبرالیسمی است که فقط به تولید ثروت اهمیت می‌دهد.
به باور میرووسکی، رهبران سیاسی نیز قادر به تغییر اوضاع نیستند. بخصوص که اینک گرایش‌های پوپولیستی و ناسیونالیستی شدت گرفته. میرووسکی می‌گوید: "چپ‌ها می‌توانند قصه ببافند و به خود بگویند که بحران کرونا انسان‌ها را به یکدیگر نزدیک‌تر کرده یا همبستگی را افزایش داده، اما واقعیت چنین نیست. آدم‌ها تازه می‌فهمند که از همسایۀ خود بدشان می‌آید. همین اتفاقی است که در آمریکا و اروپا افتاده: اتحادیۀ اروپا هیچ کمکی به ایتالیا نکرد، در حالی که کار بسیار آسانی بود".
پیروزی نئولیبرال‌ها
فیلیپ میرووسکی به روزنامۀ لیبراسیون می‌گوید که در آمریکا، نئولیبرال‌ها خوب بلدند که هر بحران را به فرصت تبدیل کنند. به عقیدۀ او آنها از هم اکنون برندۀ بحران کرونا هستند. میرووسکی دو مثال می‌زند و می‌گوید نئولیبرال‌ها همیشه طرفدار بیمه و درمان خصوصی بوده‌اند. آنها صریحاً می‌گویند که دارو و درمان باید در دسترس کسی باشد که قدرت خریدش را دارد. در شرایط کنونی صاحبان صنایع داروسازی هر کار دلشان بخواهد می‌کنند و این وضعیت بار دیگر اصل بنیادین نئولیبرال‌ها را تأیید می‌کند که "بازار یک نهاد کاملاً مستقل است".
مثال دوم میرووسکی آموزش است. به گفتۀ او نئولیبرال‌ها همیشه با آموزش رایگان برای همه مخالف بوده‌اند. اینک با خانه‌نشینی اجباری و آموزش از راه دور، فقط دانش‌آموزان و دانشجویانی که به لحاظ اقتصادی در وضعیت مناسب هستند و امکانات لازم را دارند موفق خواهند شد.
خبرنگار لیبراسیون در پایان از فیلیپ میرووسکی می‌پرسد: پس آیا هیچ فرصتی برای بهبود وضعیت محیط زیست و کاهش آلودگی‌ها وجود ندارد؟ میرووسکی در پاسخ می‌گوید: نباید تصور کرد که نئولیبرال‌ها تغییرات آب و هوا و گرمایش زمین را نمی‌بینند. اما آنچه برای آنها مهم است تسلط بر سرمایه‌هایی است که در حوزۀ حفظ محیط زیست به کار می‌افتد و البته تصاحب صنایع جدیدی که آلودگی کمتری دارد... تا زمانی که حفظ محیط زیست به بخش خصوصی محول شود و سودآور باشد، نئولیبرال‌ها از آن بهره می‌گیرند.
اما به عقیدۀ فیلیپ میرووسکی موضوع نگران‌کننده در حال حاضر سقوط قیمت نفت است. او حدس می‌زند که این ارزانی بیش از حد، در گرماگرم دوران بعد از کرونا باعث افزایش مصرف نفت خواهد شد...
فیلیپ میرووسکی نتیجه می‌گیرد که "اینست دنیایی که در پیش داریم. البته مدتی از فضایل همبستگی و غرور ملی (ناسیونالیستی) سخن گفته خواهد شد، اما در حقیقت، بحران کرونا همان نظام حاکم قبلی را، شاید با نابرابری‌های بیشتر، تداوم خواهد داد".
دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید
آبونه شوید