محاکمۀ «تاریخی» متهمان حملات ١٣ نوامبر در پاریس با عرضۀ نمونۀ کوچکی از روند آینده دادگاه آغاز شد

نخستین روز محاکمۀ بیست متهم حملات تروریستی نوامبر ٢٠١۵ در پاریس، چنانکه روند دادرسی جنائی در فرانسه است با فراخوان و بررسی هویت متهمان آغاز شد. رئیس دادگاه پس از اعلام گشایش جلسه، بر خلاف رسم معمول، لازم دانست بر «هدف این دادرسی» تاکید نماید و پایبندی به آن را پشتوانۀ تداوم بایستۀ روند دادگاه بداند. متهم اصلی این پرونده نیز از همان ابتدا کوشش کرد نشان دهد که نسبت به این روند بی اعتنا خواهد بود. اظهاراتی که با بی اعتنائی دادگاه روبرو شد.

کاخ دادگستری پاریس در جزیرۀ «سیته» واقع در مرکز پایتخت که محاکمۀ متهمان حملات ١٣ نوامبر در آن برگزار می‌شود ـ تصویر یک روز پیش از آغاز محاکمه، ٧ سپتامبر ٢٠٢١ © RFI / François-Damien Bourgery

ژان لوئی پِرییِس، رئیس دادگاه جنائی ویژۀ پاریس، در ساعت ١٣ و ١۵ دقیقه، گشایش جلسۀ دادگاه را اعلام داشت و در همان ابتدا یادآوری کرد که در این روز محاکمه‌ای که «تاریخی» توصیف شده، آغاز می‌شود. او تاکید کرد که آنچه اهمیت دارد، احترام به هنجارها، به حقوق هر یک از طرفین، و پیش از همه حقوق متهمان است». او گفت «هدف این دادگاه جنائی بررسی اتهامات وارد شده بر هر یک از متهمان و اخذ نتیجۀ کیفری از آنها، پس از شنیدن اظهارات همۀ طرفین است. همه باید این هدف را به یاد داشته باشند».

رئیس دادگاه آنگاه چنانکه رسم معمول است هر یک از متهمان را به بیان نام، نام خانوادگی، نام پدر و مادر و نیز شغل خود دعوت کرد.

صلاح عبدالسلام، تنها عضو بازمانده از گروه جهادگرایان انتحاری ١٣ نوامبر که به دلایل تا کنون ناشناخته از منفجر کردن جلیقۀ انفجاری خود در شب حملات خودداری کرده بود، سخنان خود را با «شهادتین» آغاز کرد و هنگامی که رئیس دادگاه در بارۀ شغل او پرسش کرد، گفت «من از هر شغلی طرفنظر کرده‌ام تا سرباز دولت اسلامی باشم». رئیس دادگاه در واکنش گفت «در اسناد من "کارگر قراردادی" نوشته شده است». صلاح عبدالسلام از بیان نام پدر و مادر خود نیز خودداری کرد و گفت «نام آنها به این ماجرا ارتباطی ندارد».

او از وضعیت بازداشت خود نیز شکایت کرد و خطاب به رئیس دادگاه گفت «بیش از شش سال است که با من رفتاری همانند یک سگ شده است و من هیچ نگفته‌ام، زیرا پس از مرگ رستاخیز خواهد بود و شما نیز باید آنهنگام حساب پس بدهید». ژان لوئی پِرییِس به او یادآوری کرد که «اینجا دادگاه مذهبی نیست»، دادگاه جنائی است. «اولیویا رونِن» و «مارتین وت» دو وکیل دعاوی در این دادگاه دفاع از وی را به عهده دارند.

کلیۀ سیزده متهم دیگر حاضر، رفتاری مطابق با قواعد جاری در دادگاه پیش گرفتند و با بیان مشخصات هویتی خود به پرسش‌های رئیس دادگاه پاسخ گفتند. ده تن از آنان در جایگاه ویژه پشت شیشه و سه نفری که در بازداشت قرار ندارند در خارج از آن جای گرفته بودند.

شماری از وکلای مدافع شاکیان خصوصی در حاشیۀ جلسۀ دادگاه در گفتگو با رسانه‌ها رفتار صلاح عبدالسلام را «بی اهمیت» تلقی کرده و تاکید کردند که از او «هیچ انتظاری» ندارند. در همین حال، یکی از وکلای مدافع او یادآوری کرد که «محاکمۀ حاضر بدون تردید با ابراز احساسات عاطفی و هیجانی همراه خواهد بود، اما وظیفۀ دادگاه دور نگاه داشتن اینگونه واکنش‌ها برای به اجرا گذاشتن اصولی است که پایه‌های حاکمیت قانون را تشکیل می‌دهد».

حملات تروریستی ١٣ نوامبر ٢٠١۵ در پاریس، که تقریباً همزمان در سه مکان مختلف پایتخت انجام گرفت، ١٣٠ کشته و دستکم ٣۵٠ زخمی به بار آورد.

قرار است جلسات دادگاه هر هفته از سه شنبه تا جمعه در ساعت ١٢:٣٠ دقیقه آغاز شود و تا پایان روز ادامه یابد. بر اساس برنامۀ پیش بینی شده، دو هفتۀ نخست به بازخوانی کلی رویدادها و روند کلی تحقیقات اختصاص خواهد داشت. سپس از ٢٨ سپتامبر بازماندگان این حملات دستکم ۵ هفته برای ادای شهادت و بیان دیده‌ها و نیز شرح وضعیت خود در اختیار خواهند داشت. کار بررسی شخصیت متهمان و سوابق و اتهامات آنان از ماه نوامبر آغاز می‌شود. در همین ماه شماری از مقامات بلند پایۀ وقت نیز در برابر دادگاه مورد پرسش قرار خواهند گرفت. آنگاه نوبت به کیفرخواست و سپس دفاع متهمان و وکلای آنان خواهد رسید. پیش‌بینی می‌شود که حکم دادگاه در روزهای ٢٤ یا ٢۵ ماه مه ٢٠٢٢ اعلام شود.