المپیک ۱٩۷۲ مونیخ: بازی‌هایی که به عزا تبدیل شد

در سال ۱٩۷۲ جمهوری فدرال آلمان بیستمین دورۀ بازی‌های تابستانی المپیک را در مونیخ برگزار کرد. در حالی که دولت آلمان غربی مایل بود این بازی‌ها را تحت نمادهای «صلح و شادی» برگزار کند و خاطرۀ غم‌انگیز المپیک سال ۱٩۳۶، در دورۀ نازیسم را از یادها ببرد، هول و وحشت از طریق دیگری بر بازی‌ها چیره شد. در روز پنجم سپتامبر هشت تروریست فلسطینی که به گروه «سپتامبر سیاه» تعلق داشتند به دهکدۀ المپیک نفوذ کردند، دو ورزشکار اسرائیلی را کشتند و نه نفر را به گروگان گرفتند.

۰۳:۱۳

عکسی که از تروریست فلسطینی در رسانه‌های جهان پخش شد، خاطرۀ بازیهای المپیک ۱٩۷۲ مونیخ را برای همیشه تلخ کرد AP - Kurt Strumpf

نوشتۀ Bopha Chheang - بخش کامبوجی ار.اف.ای

۵۱ سال قبل، در حالی که مسابقات المپیک مونیخ جریان داشت، گروه «سپتامبر سیاه» که نام خود را با اشاره به رویدادهای خونین اردن (سپتامبر ۱٩۷٠) انتخاب کرده بود، ناگهان هیئت ورزشکاران اسرائیلی را هدف گرفت. دولت آلمان که ظاهراً چنین رویدادهایی را پیش‌بینی نمی‌کرد، تدابیر امنیتی چندان سنگینی را در پیرامون بازی‌ها و دهکدۀ المپیک تدارک ندیده بود. زدودن خاطرۀ تلخ المپیک هیتلری و برقراری جوّ صلح و دوستی به قدری برای آلمان فدرال اهمیت داشت که جنبۀ امنیتی و پلیسی را در برگزاری بازی‌ها زیاد جدی نگرفته بود.

دهکدۀ المپیک مونیخ: ساختمان‌های کوچک در جلو عکس، اقامتگاه ورزشکاران زن است. در پشت آنها اقامتگاه ورزشکاران مرد دیده می‌شود. AP

چنان که «تیری تره»، مورخ ورزشی و کارشناس المپیک می‌گوید، دلمشغولی دیگر آلمان فدرال نشان دادن برتری‌اش نسبت به آلمان شرقی بود که در المپیک قبلی از همسایۀ غربی خود جلو افتاده بود.

اما به گفتۀ تیری تره، «در نهایت، المپیک مونیخ صدمه‌ای اساسی به وجهه و تصویر بین‌المللی آلمان فدرال وارد کرد. نه تنها این کشور در میدان ورزش باز هم از آلمان شرقی شکست خورد، که به ویژه ناتوانی خود را در واکنش به یکی از وحشتناک‌ترین بحران‌های تاریخ المپیک نشان داد، تا جایی که گروه سپتامبر سیاه توانست به آسانی در قلب دهکدۀ المپیک دست به عمل بزند.»

مأموران پلیس آلمان با لباس بدل ورزشی مشغول محاصرۀ اقامتگاه ورزشکاران اسرائیلی هستند که توسط تروریست‌های فلسطینی به گروگان گرفته شده‌اند. AP

رویدادهای پنجم سپتامبر

روز پنجم سپتامبر (۱۴ شهریور۱۳۵۱)، در یازدهمین روز بازی‌ها، هشت تروریست فلسطینی در نخستین ساعات بامداد وارد دهکدۀ المپیک می‌شوند. آنها که لباس ورزشی پوشیده‌اند خود را به آسانی به اقامتگاه ورزشکاران مرد اسرائیلی می‌رسانند و بدون مانع وارد ساختمان می‌شوند. بر خلاف المپیک ۱٩۳۶ که تحت مراقبت شدید نازی‌ها و در فضایی پلیسی و امنیتی برگزار شد، در تمام دهکدۀ المپیک مونیخ حتی یک گروه پلیس مسلح حضور نداشت.

بقایای دو هلی‌کوپتری که تروریست‌ها و گروگان‌ها را از دهکدۀ المپیک به پایگاه نظامی «فورستن‌فلدبروک» حمل کرد. طی حمله پلیس، این دو هلی‌کوپتر ظاهرا توسط تروریستهای فلسطینی به آتش کشیده شد. AP

فلسطینی‌ها بلافاصله بعد از نفوذ به ساختمان، دو ورزشکار اسرائیلی را به قتل می‌رسانند و نه نفر دیگر را به گروگان می‌گیرند. پلیس آلمان به سرعت اما بدون آمادگی، ساختمان را محاصره می‌کند. مذاکره شروع می‌شود. تروریست‌ها خواسته‌های متعددی را مطرح می‌کنند و از جمله آزادی ۲۳٠ فلسطینی را از زندان‌های اسرائیل مطالبه می‌کنند.

اما در طول روز، روند مذاکره به ابهام می‌کشد. معلوم نیست در دهکدۀ المپیک چه می‌گذرد. بالاخره در غروب پنجم سپتامبر طرفین ظاهراً به توافق می‌رسند. تروریست‌ها و گروگان‌ها با هلی‌کوپتر به یک فرودگاه نظامی در نزدیکی مونیخ منتقل می‌شوند. در این پایگاه که «فورستن‌فلدبروک» نام دارد، پلیس آلمان به تروریست‌ها حمله می‌کند. اما عملیات نیروهای آلمانی که با عجله و بدون آمادگی کافی طراحی شده به فاجعه می‌انجامد: هر نه ورزشکار اسرائیل که به گروگان گرفته شده بودند به قتل می‌رسند. پنج نفر از تروریست‌ها و یک پلیس آلمانی نیز کشته می‌شوند.

بدین ترتیب واقعۀ گروگانگیری روز پنجم سپتامبر ۱٩۷۲ با کشته شدن ۱۷ نفر به پایان می‌رسد.

بن هورین، سفیر اسرائیل در آلمان غربی در کنار ویلی برانت، صدراعظم آلمان غربی، در مراسمی که یک روز بعد از گروگانگیری به یاد قربانیان برگزار شد. AP - POOL

خاطرات دوندۀ کامبوجی

به رغم رویدادهای خونین، مسابقات ورزشی از روز هفتم سپتامبر دوباره جریان گرفت. طی تعلیق یک‌روزۀ بازی‌ها، مراسمی به یاد قربانیان اسرائیلی در ورزشگاه اصلی مونیخ برگزار شد.

خانم میا خنگ، دوندۀ کامبوجی که حالا ۷۷ سال دارد، در گفتگو با بخش کامبوجی رادیو بین‌المللی فرانسه به یاد می‌آورد که ۵۱ سال قبل وظیفه داشته تا در بامداد پنجم سپتامبر برای آشنایی با پیست دو و میدانی و تمرین به ورزشگاه برود. او می‌گوید: «صبح وقتی بیدار شدم دیدم تمام دهکده شلوغ است و پلیس همه جا را بسته. مسیری که من باید می‌رفتم مسدود شده بود. بالاخره خودم را به محل تمرین رساندم و آنجا خبردار شدم که میان اسرائیلی‌ها و فلسطینی‌ها مسائلی رخ داده. آن موقع اصلا نفهمیدم چه اتفاقی افتاده.»

میا خنگ، دوندۀ کامبوجی، در ۷۷ سالگی همچنان خاطرۀ المپیک مونیخ و گروگانگیری را به یاد دارد. © Rfi

میا خنگ که به هیچ زبان خارجی آشنایی نداشته بالاخره مطلع می‌شود که مردان مسلح به دهکده نفوذ کرده‌اند. او می‌گوید: «من اصلاً از این خبر نترسیدم. در کشورم کامبوج به شلیک مدام خمرهای سرخ که به روستای ما حمله می‌کردند عادت داشتم. این جور ناامنی‌ها برای من چیز عجیبی نبود.»

ورزشکار کامبوجی می‌افزاید: «راستش در آن زمان خیلی زود قضیه را فراموش کردم. آنچه برای من اهمیت داشت آمادگی‌ام برای مسابقات بود. من بسیار جوان بودم و به خودم می‌گفتم باید حتماً در بازی‌های المپیک مونیخ مدال بگیرم. تمام فکر و ذکرم فقط همین بود.»

میا خنگ تنها ورزشکار زن در میان گروه ٩ نفرۀ این کشور بود که به دلیل اوضاع پریشان کامبوج، بدون سازماندهی و تمرین جدی به مونیخ رفته بودند.

جنگ داخلی و سپس تسلط خمرهای سرخ بر کامبوج چنان فاجعه‌ای را بر این کشور تحمیل کرد که ابعاد واقعی آن هنوز کم و بیش ناشناخته است. خمرهای سرخ هرگونه فعالیت ورزشی را متوقف کردند و سرانجام با نابود کردن کشور و احتمالاً بیش از دو میلیون قربانی از قدرت کنار رفتند.

کامبوج تا سال ۱٩٩۶ از المپیک برکنار ماند و بالاخره بعد از ۲۴ سال عزلت ورزشی در بازی‌های تابستانی آتلانتا حضور یافت. ورزشکاران کامبوجی در المپیک ۲٠۲۴ پاریس شرکت خواهند کرد با این امید که برای نخستین بار در تاریخ کشورشان یک مدال المپیک را به خانه ببرند.